Қазақстан Республикасында кедейліктi азайту жөніндегі 2003-2005 жылдарға
арналған бағдарламаны бекіту туралы Қазақстан Республикасы Үкіметінің
2003 жылғы 26 наурыздағы № 296 қаулысы
(ҚР Үкіметінiң 29.09.03 ж. № 992; 04.03.04 ж. № 272
қаулыларымен енгізілген өзгерістерімен)
Қазақстан Республикасының Үкіметі қаулы етеді:
1. Қоса берiлiп отырған Қазақстан Республикасында кедейлiктi азайту жөніндегі 2003-2005 жылдарға арналған бағдарлама (бұдан әрi - Бағдарлама) бекітілсін.
ҚР Үкіметінiң 29.09.03 ж. № 992 қаулысымен 2-тармақ өзгертілді
2. Орталық және жергiлiктi атқарушы органдар Бағдарламада көзделген iс-шаралардың уақтылы орындалуын қамтамасыз етсін және есептi жарты жылдан кейiнгi айдың 15-күнiнен кешіктiрмей жарты жылда бір рет Қазақстан Республикасының Экономика және бюджеттік жоспарлау министрлігіне олардың iске асырылу барысы туралы ақпарат берсін.
ҚР Үкіметінiң 29.09.03 ж. № 992 қаулысымен 3-тармақ өзгертілді
3. Қазақстан Республикасының Экономика және бюджеттік жоспарлау министрлігі есептi жарты жылдан кейiнгi айдың 25-күнiнен кешiктiрмей жарты жылда бір рет Қазақстан Республикасының Үкіметіне Бағдарламаның iске асырылу барысы туралы ақпарат берсін.
ҚР Үкіметінiң 03.04.04 ж. № 272 қаулысымен 4-тармақ өзгертілді
4. Осы қаулының орындалуын бақылау Қазақстан Республикасы Премьер-Министрінің бірiншi орынбасары Г.А.Марченкоға жүктелсін.
5. Осы қаулы қол қойылған күнiнен бастап күшiне енедi.
Қазақстан Республикасының
| Премьер-Министрі | И. Тасмағамбетов |
Үкіметінің
2003 жылғы 26 наурыздағы
№ 296 қаулысымен
бекітілген
Қазақстан Республикасында кедейлікті азайту жөніндегі
2003-2005 жылдарға арналған
бағдарлама
Бағдарламаның паспортыКіріспе1. Қазақстандағы кедейліктің қазіргі жай-күйін талдау2. Бағдарламаның мақсаты және міндеттері3. Кедейлікті азайтудың негізгі бағыттары4. Бағдарламаны іске асыру тетіктері5. Қажетті ресурстар жӘне қаржыландыру көздері6. Бағдарламаны іске асырудан күтілетін нәтижелер7. Қазақстан Республикасында Кедейлiктi азайту жөніндегі2003-2005 жылдарға арналған бағдарламаны iске асырудың
іс-шаралар жоспары
Бағдарламаның паспорты
Атауы Қазақстан Республикасында кедейлiктi азайту жөніндегі
2003-2005 жылдарға арналған бағдарлама
Әзiрлеу үшiн Қазақстан Республикасы Yкіметінiң 2002 жылғы 24 негiздеме сәуірдегі № 470 қаулысымен бекітілген Қазақстан
Республикасы Yкіметінiң 2002-2004 жылдарға арналған
бағдарламасын iске асыру жөніндегі iс-шаралар
жоспарының 5.7.1-тармағы
Негiзгi Азия Даму Банкінің және Бірiккен Ұлттар Ұйымы Даму әзiрлеуші Бағдарламасының (БҰYДБ) техникалық көмегiмен
Қазақстан Республикасының Экономика және бюджеттік
жоспарлау министрлігі, министрлiктер мен агенттiктер
Мақсаты Ел халқының тұрмыс деңгейiне ықпал ететiн негiзгi
экономикалық және әлеуметтiк факторларды жақсарту
жөніндегі шаралар кешенiн iске асыру есебiнен
кедейлiк деңгейiн төмендету
Міндеттерi Бағдарламаның мақсатын iске асыру үшiн мынадай
мiндеттердi шешу көзделедi:
- жұмыспен қамтуды қамтамасыз ету және кәсiпкерлiктi
дамыту үшiн қолайлы жағдайлар жасау;
- қосымша жұмыс орындарын құру, қоғамдық жұмыстарды,
жұмыссыздардың кәсiптiк оқуын, біліктiлiгiн
арттыруды және қайта даярлауды ұйымдастыру есебiнен
еңбек рыногында белсендi шараларды одан әрi дамыту
және жетiлдiру;
- денсаулық сақтау, білім беру және
инфрақұрылым қызметтерiн көрсетудiң тиiмдiлiгi мен
қол жетiмдiлiгiн арттыру;
- халықтың әлеуметтiк осал топтарына атаулы
әлеуметтiк көмек көрсету тетiктерiн жетiлдiру;
- елде кедейлiктi төмендетуде мемлекеттік басқару
тиiмдiлiгiн арттыру;
- кедейлiк мәселесiн шешу үшiн қоғамның барлық
институттарының: мемлекеттік органдардың, кәсiби
одақтардың, жеке сектордың және үкiметтiк емес
ұйымдардың, оның ішінде кедей халықтың мүддесiн
бiлдiретiн бірлестiктердiң қатысуы мен өзара қарым-
қатынасын жандандыру.
Қаржыландыру Бағдарлама кешендi сипатта, сондықтан Қазақстанда көздерi 2003-2005 жылдары кедейлiктi азайтуға жұмсалатын
негiзгi қаражат экономиканың тиiстi салаларында
кедейлiктi азайту мәселелерiн шешетiн қолданылып
жүрген және әзiрленiп жатқан мемлекеттік және
салалық бағдарламалар шеңберiнде көзделетiн болады.
Сонымен бірге халықаралық ұйымдар мен донор елдердің
көмегiн тарту көзделуде.
Бағдарламаны Табысы ең төменгi күнкөріс деңгейiнен төмен iске асырудан халықтың үлесiн 2005 жылы 2002 жылмен күтілетін салыстырғанда төрттен бірге және кедейлiк нәтижелер шегінен төмен тұратын халықтың үлесiн 48,8%-ға
төмендету, халықтың жан басына шаққанда ЖIӨ
көлемiнiң 2002 жылғы 1631 АҚШ долларынан 2005 жылы
2028 АҚШ долларына өсуiн қамтамасыз ету, сондай-ақ
жұмыссыздық деңгейiн 2002 жылғы 9,4%-дан 2005 жылы
8,1%-ға дейiн төмендету.
Іске асыру 2003-2005 жылдар мерзiмi
Елдiң қазiргi даму кезеңiнде халықтың кедейлiк деңгейiн төмендету жөніндегі шараларды iске асыру мемлекеттiң әлеуметтiк саясатындағы аса маңызды бағыттардың бірiне айналып отыр.
Қазақстан Республикасы Yкіметінiң 2000 жылғы 3 маусымдағы № 833 қаулысымен бекітілген Кедейлiкпен және жұмыссыздықпен күрес жөніндегі 2000-2002 жылдарға арналған бағдарлама осы мiндеттi шешуге бағытталған Қазақстандағы алғашқы бағдарламалық құжат болып табылады. Бұл Бағдарлама қоғамның қазiргi даму кезеңiне тән өзектi проблемалар мен басымдықтарды ескере отырып жасалған және жұмыспен қамтудың және табысы аз азаматтарға атаулы көмек көрсетудiң белсендi саясатын жүргiзуге бағытталған.
Қолданыстағы Бағдарламаны, сондай-ақ кедейлердiң жағдайын жақсартуға тiкелей немесе жанама түрде байланысты басқа да мемлекеттік және салалық бағдарламаларды iске асыру барысында белгiлi бір оң нәтижелерге қол жеттi.
Жан басына шаққанда орташа табысы ең төменгi күнкөрiс деңгейiнен төмен Қазақстан халқының үлесi Бағдарлама iске асырыла бастаған кездегi 31,8%-дан 2001 жылы 28,4%-ғa дейiн төмендедi. Қазақстан Республикасының Статистика жөніндегі агенттiгi жүргiзген халықтың жұмыспен қамтылуын зерттеу материалдары бойынша жұмыссыздық деңгейi 2000 жылы экономикалық белсендi халықтың 12,8 %-ымен салыстырғанда 2001 жылы 10,4%-ды құрады.
Халықтың тұрмыс деңгейiн сипаттайтын көрсеткiштердiң оң сипатты серпiнiне қарамастан елде кедейлiк деңгейi әлi де болса елеулi күйiнде қалып отыр.
Кедейлiктiң өсуiне түрткi болатын негiзгi экономикалық және әлеуметтiк жағдайлар сақталуда, олар:
еңбек рыногындағы жұмыс күшiнiң сұранысы мен ұсынысының сәйкессiздiгi;
еңбекақының, зейнетақының және жәрдемақының төмен мөлшерi;
шалғай аудандарда тұратын кедей халықты әлеуметтiк жағынан оқшауландыратын ауыл инфрақұрылымының, ең алдымен жолдардың, магистралдық су құбырларының дамуының төмен деңгейi;
тегiн медициналық көмектiң кепiлдi көлемiне қол жеткізудiң қысқаруы; ауылдық жерлерде жалпы және кәсiптiк білім беретiн мектептер желісінiң жетiспеуi;
халықтың бір бөлiгiнiң масылдық көңiл-күйi, оның жұмысқа орналасу мүмкiндiктерi жайында нашар хабардар болуы;
халықтың әлеуметтiк жағынан осал топтарының мемлекеттік атаулы әлеуметтiк көмекпен жеткiлiктi қамтылмауы.
Еңбек етуге қабiлеттi азаматтар үлесiнiң ұлғаюы есебiнен кедейлiктiң әлеуметтiк құрылымы өзгерiске ұшырауда.
Осы Бағдарлама "Қазақстан Республикасы Үкіметінiң 2002-2004 жылдарға арналған бағдарламасын iске асыру жөнiндегі iс-шаралар жоспары туралы" Қазақстан Республикасы Yкіметінiң 2002 жылғы 24 сәуірдегі № 470 қаулысына сәйкес әзiрлендi.
Бағдарламада көзделген кедейлiктi азайтудың негiзгi жолдары халықтың кедейлiкке ұшырау себептерiнiң сан қырлы сипатын ескередi және халықаралық тәжiрибенiң негiзiнде оны азайту жөніндегі тиiстi көзқарастарды қамтиды, бұл тәжiрибе кедейлiк проблемаларын шешудi:
экономикалық өсудi;
жұмыспен қамтуды және жұмыссыздықты азайтуды;
әлеуметтiк көмектiң атаулылығын;
ауыз суды қоса алғанда базалық білімге, алғашқы медициналық көмекке, тұрғын үйге, көлiк инфрақұрылымына және коммуналдық қызметтер көрсетуге қол жетiмдiлiгiн;
бюджеттік бағдарламаларға әкiмшiлiк ету тиiмдiлiгiн;
кедейлердiң мемлекеттік шешiмдер қабылдауға қатысуын, ақпаратқа қол-жетiмдiлiгiн арттыруды қамтамасыз ету арқылы қарастырады.
Бағдарламада 1995 жылғы наурызда Копенгаген қаласында қабылданған "БҰҰ-ның кедейлiктi жою жөніндегі онжылдығы" әлеуметтiк даму жөніндегі Дүниежүзiлiк Саммит Декларациясының, сондай-ақ Халықаралық Еңбек Ұйымының еңбек, жұмыспен қамту, гендерлiк теңдiк саласындағы конвенцияларының ережелерi ескерiледi.
Сонымен бірге, Бағдарлама қоршаған ортаның халықтың тұрмыс деңгейiне әсерiн, кедейлiктiң өңiрлiк ерекшелiктерiн, сондай-ақ тоқтап тұрған қала салушы кәсiпорындары бар шағын қалалардағы және тоқырауға ұшыраған ауылдық аудандардағы кедейлiктi ескередi.
Кедейлiк проблемаларын шешу үшiн қоғамның барлық институттарының: мемлекеттік органдардың, кәсiби одақтардың, жеке сектордың және үкiметтiк емес ұйымдардың, оның iшiнде кедей халықтың мүддесiн бiлдiретiн бірлестiктердiң белсене қатысуы мен бірлесiп iс-қимыл жасауы көзделедi.
1. ҚАЗАҚСТАНДАҒЫ КЕДЕЙЛIКТІҢ ҚАЗIРГI ЖАЙ-КҮЙIН ТАЛДАУ
1.1. Қазақстандағы кедейлік деңгейiн айқындау және
оның өлшемі
1.1.1. Кедейлiк ұғымы және оны бағалау индикаторлары
Кедейлiк - бұл халықтың белгiлi бір топтары өмiр сүру құқықтарын iске асыруға байланысты бірiншi кезектегi физиологиялық қажеттiлiктердi қанағаттандыруда қиындық көретiн, конституциямен бекітілген құқықтар мен бостандықтар шеңберiнде қоғам өмiрiне толыққанды қатысу мүмкiндiгiнен айырылатын әлеуметтiк-экономикалық құбылыс.
Кедейлiк проблемасы экономикалық және әлеуметтiк аспектiлердi, сондай-ақ басқару аспектiсiн қамтиды. Кедейлiк проблемаларының ауқымын осындай аспектiлер тұрғысынан бағалауға мүмкiндiк беретiн көрсеткiштер индикаторлар бола алады.
Табыстар бойынша және мемлекет кепiлдiк берген әлеуметтiк қызметтер көрсетуге халықтың қол жетiмдiлiгi бойынша кедейлiк өлшемiн бiлуге арналған өлшемдер мен индикаторлар бар.
Табыстар бойынша негiзгi өлшемдер - бұл ең төменгi күнкөрiс деңгейi мен кедейлiк шегi. Кедейлiк деңгейiн анықтауға негiз болып табылатын және ең аз тұтыну қоржыны негiзiнде есептелетiн ең төменгi күнкөрiс деңгейi азық-түлiк тауарларының 70%-ын және азық-түлiк емес тауарлардың 30 пайызын қамтиды.
Ең төменгi күнкөрiс деңгейiнде азық-түлiк және азық-түлiк емес тауарларға тұтыну шығындарының нақты арақатынасы 2001 жылы 56,3/43,7 болды. Тұтыну қоржыны табысы аз адамдар бюджетiнiң едәуiр бөлiгiн құрап отырған коммуналдық қызметтер көрсету мен көлiк шығындарын толық көрсетпейдi.
2001 жылы белгiленген кедейлiк шегi ең төменгi күнкөрiс деңгейiнiң 38%-ын, 2002 жылы - 40%-ын құрады. Бұл көрсеткiш, ең алдымен, атаулы әлеуметтiк көмек көрсетудегi мемлекеттiң экономикалық мүмкiндiктерiн сипаттайды.
Кедейлiктiң табыстар бойынша индикаторлары - бұл табысы ең төменгi күнкөрiс деңгейiнен төмен халықтың үлесi, кедейлiктiң алшақтығы мен өткiрлiгі.
Кедейлiктi табыстар бойынша ғана бағалап қоймаудың негiзгi өлшемдерi - негiзгi әлеуметтiк игiлiктер мен қызметтер көрсетуге қол жетiмдiлiгiнiң ең төменгi деңгейi. Денсаулық сақтау саласында - бұл халықтың жан басына шаққанда медицина қызметкерлерi мен медициналық ұйымдардың саны, медициналық ұйымдары жоқ елдi мекендер саны; білім беруде - бұл балаларды оқумен қамту, мектептерi жоқ елдi мекендер саны, оқыту жүйесiнен тыс қалған балалар, сондай-ақ білім беру мекемелерiнде материалдық көмек көрсетілген балалар саны; әлеуметтiк көмек жүйесiнде - халықтың әлеуметтiк осал топтарын қамту және оларға көрсетiлетiн көмек мөлшерi.
Денсаулық, білім, алдағы өмiрдiң орташа ұзақтығы, әлеуметтiк азу (маскүнемдiк, нашақорлық, жезөкшелiк, қылмыс жасаушылық) жөніндегі көрсеткiштер, сондай-ақ халықтың көшi-қоны жөніндегі көрсеткiштер кедейлер үшiн әлеуметтiк инфрақұрылымға қол жетiмдiлiгiнiң жанама индикаторлары болып табылады.
Алайда орын алып отырған индикаторлар кедейлiктiң барлық аспектiсiн толық көрсетпейдi. Коммуникациялардан шалғайлық, табиғи немесе энергетикалық ресурстардың шектеулiлiгi сияқты кедейлiк факторларын ашуға көмектесетiн нақты инфрақұрылымға қол жетiмдiлiк индикаторлары баршылық, бірақ қажеттi шаралар әзiрлеу барысында олар жеткiлiктi дәрежеде пайдаланылмайды.
1.1.2. Қазақстандағы кедейлiктiң бейіні
Кедейлiк бейiнi - кедейлiктiң барынша айқын көрiнiстерiнiң сандық және сапалық сипаттамасы. 2001 жылы Қазақстанда ол мынадай деректермен сипатталады:
халықтың 28,4%-ының табысы ең төменгi күнкөрiс деңгейiнен төмен болды;
ел халқының 11,7%-ының табысы азық-түлiк қоржынының құнынан төмен болды, соның iшiнде Маңғыстау облысында - 26,7%, Атырау облысында - 21,6%;
халықтың неғұрлым ауқатты 10% және неғұрлым ауқатсыз 10% топтары табыстарының арасалмағы республика бойынша орта есеппен 11,3 есенi құрады (шектi көрсеткiш - 8 есенi құрайды);
кедейлiк аумақтар бойынша шалғайдағы ауылдық аудандар мен шағын қалаларда орын алып отыр: ауылда халықтың кедей тобының үлесi орта есеппен - 38,0%-ды, ал Маңғыстау облысында - 95,5%-ды құрады; қаладағы кедейлiк негiзiнен тоқырауға ұшыраған шағын қалаларда байқалады;
республика бойынша тұтастай алғанда жұмыссыздық деңгейi 10,4 %-ды құрады;
2001 жылы туберкулезбен ауру 1996 жылмен салыстырғанда 78,3 %-ға өскен;
жүктi әйелдердiң 55%-ға жуығы қаны аздықтан зардап шегуде;
табысы аз азаматтардың жалпы санының iшiнде табысы ең төменгi күнкөрiс деңгейiнен төмен тұрғындардың 48,1%-ы 5 және одан да көп адамнан тұратын үй шаруашылықтарында тұрған;
30 мыңнан астам мектеп оқушысы мектепке бару үшiн 3 километрден 40 километрге дейiн жол жүруге мәжбүр болуда, 6 мыңға жуығы жалға алынған пәтерлерде немесе туған-туыстарының үйiнде тұрады;
Ішкi iстер министрлігі тiркеген балалардың мектепке бармау оқиғаларының 75%-ы отбасының жайсыз жай-күйiмен немесе нашар материалдық жағдайымен байланысты болған;
қала халқының 14%-ы және ауыл халқының 27%-ы сапалы ауыз суымен қамтамасыз етiлмеген;
халықтың 4%-ы тасып әкелiнетiн суды пайдаланады, республиканың оңтүстiк аймақтарындағы кедейлiк, негiзiнен, суландыру үшiн қажет судың болмауымен байланысты;
халықтың белгiлi бір бөлiгi қоршаған ортаның азуы мен ластануынан зардап шегуде.
1.1.3. Қазақстандағы кедейлiк кейпi
Кедейлiк кейпi - кедейлiк тұрғысынан алғанда халықтың әлеуметтiк жағынан барынша осал топтарының тiзбесi мен сипаттамасы.
Қазақстанда халықтың әлеуметтiк осал топтарына балалар және көп балалы отбасылар, ұзақ уақыт жұмыссыз жүргендер, оқымайтын және жұмыс iстемейтiн жастар, жалғызiлiктi қарт адамдар, мүгедектер, межелiк топтар (баспанасыздар, пенитенциар жүйесi мекемелерiнен босағандар, босқындар) кiредi.
Балалардың өз жағдайларын өз бетiмен жақсарту мүмкiндiктерi бәрiнен аз. Кедей отбасыларында тұратын балаларға қатысты қамсыздық келешекте кедейлiк ауқымы өсуiнiң асқындауының әсерiне әкелуi мүмкiн. Талдау көп балалы отбасылардың оңтүстiк және батыс аймақтарда, негiзiнен, ауылдық жерлерде шоғырланғанын көрсетiп отыр.
Ұзақ мерзiмдi жұмыссыздық жұмыс күшiнiң белгiлi бір бөлiгiнiң жас шамасы, біліктiлiк, психологиялық өлшемдер бойынша рынок қажеттiлiктерiне сәйкес келмеуiмен, сондай-ақ жұмыс iстеп тұрған кәсiпорындарда жұмыс орындары санының қысқаруымен, жұмыспен өзiн-өзi қамту мүмкiндiктерiнiң болмауымен байланысты.
Жастар (15-19 жас) экономикалық қауқарсыз халықтың ең үлкен үлесiн (24%), сондай-ақ жұмыссыз халықтың едәуiр үлесiн (12%) құрап отыр. Оқуда жоқ және жұмыссыз жастар нашақорлық, қылмыстылық, жезөкшелiк бойынша қатер тобына түседi.
Жалғызiлiктi қарт адамдардың проблемалары коммуналдық қызметтер көрсетуге, емделуге және басқа осындай шығыстарға шығындардың өсуiнде болып отыр.
Мүгедектердiң мүмкiндiктерi шектеулi болуына байланысты олардың арасында кедейлер қатарына қосылу қаупi аса жоғары.
Межелiк топтарға жататын адамдар санын бағалау мүмкiн болмай отыр. Қоғамның белсендi мүшелерi ретiнде бұл адамдардан қол үзу айрықша алаңдаушылық туғызуда. Халықтың межелiк топтары өздерiнiң халықтың басқа топтарына келеңсiз әсер ету қабiлеттiлiгiнен де ерекше назар аударуды қажет етедi.
Межелiк халықтың саны қала өмiрiне бейiмделе алмаған ауылдан көшушiлер, жұмыссыздар, ашық және астыртын көшiп келушiлер, босқындар есебiнен өсуде.
Қылмыстың өсуi кедейлiктiң негiзгi келеңсiз салдарының бірi болып табылуда. Заңсыз жолмен табыс табуға мәжбүр болып отырған халықтың табысы аз топтары арасында жалпы қылмыс жасаушылық кеңiнен таралуда.
Мiнез-құлықтың түрлi ауытқулары, оның ең ауыр түрлерi: маскүнемдiк пен нашақорлық кедейлiктiң келеңсiз салдарының бірi болып табылады.
Бас бостандығынан айыру орындарынан босаған адамдар қазiр халықтың мейлiнше әлеуметтiк осал топтары қатарында тұр. Олардың басым көпшiлiгi бостандыққа шыққаннан кейiн кедейлiк шегiнде қалатындықтан, еңбекке және тұрмыстық орналастыруға мұқтаж болуда.
Белгiлi бір тұрағы жоқ адамдар үшiн әлеуметтiк бейiмдеу орталықтары барлық аймақтарда бірдей жұмыс істемейдi. Елде қазiргi уақытта, шын мәнiнде, мұндай тек 11 орталық жұмыс iстеуде. Ашылған кезiнен 3,5 мыңға жуық, соның iшiнде бұрын сотталған мыңға жуық адам әлеуметтiк бейiмдеуден өткен.
1.2. Кедейлiк деңгейiн бағалау
1.2.1. Экономиканың даму деңгейi және кедейлік
1.2.1.1. Экономикалық өсу және кедейлік
Экономиканың дамуы - кедейлiкпен тиiмдi күрестiң маңызды шарты. Соңғы жылдары Қазақстанның экономикалық көрсеткiштерi экономиканың тұрақты өсуiн дәлелдеуде. 2001 жыл iшiнде ЖIӨ-нiң нақты өсуi 1998 жылға қатысты 28% құрады. Осы кезеңде кедейлер үлесi 39%-дан 28,4%-ға дейiн кемiдi. Ел халқының ақшалай табыстары көрсеткiштерiнiң серпiнi және ең төменгi күнкөрiс деңгейi халықтың тұрмыс деңгейiнiң жақсаруын дәлелдейдi. 2000 жылғы тамыздан бастап жан басына шаққандағы халықтың тұтынуға жұмсаған орташа ақшалай табыстарының мөлшерi ең төменгi күнкөрiс деңгейiнен аса бастаған. Бұл үрдiс 2001 жылы сақталды: жан басына шаққандағы тұтынуға жұмсалған орташа табыстың және ең төменгi күнкөрiс шамасының арасалмағы 121,2%-ды құрады.
Жыл | ЖIӨ- нің нақты өзге- руі, өткен жылға %-бeн | Жұмыс- сыз- дық дең- гейі | Табысы ең төменгі күнкөріс деңгейі- нен тө- мен ха- лықтың үлесі | Табысы азық- түлік қоржыны деңгейі- нен төмен халық- тың үлесі | Кедей- лік- тің терең- деуі1 | Кедей- лік- тің өткір- лігі2 | Квин- тиль топ- тары бойынша Джини коэф- фици- циенті3 | Қорлар коэффи- циенті (байлар- дың 10%- ының кедей- лердің 10%-ына табыс- тары)4 |
1996 | 100.5 | 13.0 | 34.6 | 11.4 | 5,2 | 0.319 | ||
1997 | 101.7 | 13.0 | 38.3 | 12.7 | 12.1 | 3.1 | 0.338 | 10.2 |
1998 | 98.1 | 13.1 | 39.0 | 16.2 | 12.8 | 3.8 | 0.347 | 11.3 |
1999 | 102.7 | 13.5 | 34.5 | 14.5 | 13.7 | 5.5 | 0.340 | 11.10 |
2000 | 109.8 | 12.8 | 31.8 | 11.7 | 10.3 | 4.0 | 0.343 | 11.9 |
2001 | 113.5 | 10.4 | 28.4 | 11.3 | 7.7 | 3.0 | 0.348 | 11.3 |
1 Кедейлiк тереңдiгi - белгiленген өлшемнен (ең төменгi күнкөрiс
деңгейi, кедейлiктiң азық-түлiктiк шегi және кедейлiктiң белгiленген
шегi) зерттелушi үй шаруашылықтары мүшелерiнiң табыс деңгейiнiң орташа
ауытқуын көрсететiн кедейлiк индикаторы.
2 Кедейлiктiң өткiрлiгi - кедейлiк тереңдiгiнiң мейлiнше толық
сипаттамасы болатын кедейлiк индикаторы. Белгiленген өлшемнен зерттелушi
үй шаруашылықтары мүшелерi табыстары тапшылығының ауытқу шаршысының
орташасын және кедейлер табыстарының әркелкi дәрежесiн көрсетедi.
3 Джини коэффициентi (Табыстардың шоғырлану коэффициентi) теңсіздiк
дәрежесiн сандық бағалауға мүмкiндiк бередi. Ол біркелкi бөлу желісінен
халықтың сандық тең топтары бойынша табыстардың iс жүзіндегі бөлiнуiнiң
ауытқу дәрежесiн белгiлейдi.
4 Қорлар коэффициентi - оныншы және бірiншi децилдiк топтар
бөлiнуiнiң iшкi қатарында халықтың салыстырылатын топтарының орташа
табыстары арасындағы ара қатынасты өлшейдi.
1997 жылмен салыстырғанда, 2001 жылы халықтың өздiгiнен жұмыспен
қамтылғандарының саны 28,8%-ға өскен. Шағын бизнеспен айналысатындар
санының өсуi байқалуда. Соңғы eкi жылда өнеркәсiп, көлiк, байланыс және
коммуналдық салаларда істейтiндер саны біршама өскен. Мемлекеттік
бюджетке түсiмдер көлемi өсуде (егер 2000 жылы мемлекеттік бюджет
кiрiстерi ЖIӨ-нiң 22,6%-ын құраса, 2001 жылы Ұлттық Қорға есептелген
салықтарды ескергенде, кiрiстер ЖIӨ-нiң 25 %-ын құраған).
Тұтастай алғанда ел бойынша халықтың тұрмыс деңгейiнiң орнықты
жақсаруы байқалуда. Алайда, бұл үрдiс Қазақстанның барлық аймақтарында
орын алмай отыр. Джини коэффициентi 1996 жылғы 0,319-ге қарағанда 2001
жылы 0,348-ге өстi.
Экономиканың соңғы жылдардағы өсуi халық денсаулығының орташа
көрсеткiштерiнiң жақсаруына ықпал етсе де (мысалы, өлiм-жiтiм және ауру
көрсеткiштерiнiң тұрақталуы), инфекциялар, сондай-ақ әлеуметтiк қолайсыз
аурулар (туберкулез және басқалары) саны өскен немесе олардың төмендеу
үрдiсi байқалмайды.
1.2.1.2. Жұмыспен қамту және жұмыссыздықСоңғы жылдары Қазақстандағы еңбек рыногы жұмыссыздық деңгейiнiң
төмендеуiмен, мемлекеттік емес сектордың пайдасына экономика секторлары
мен салалары арасында жұмыс күшiнiң қайта бөлiнуiнiң жалғасуымен,
жалданып жұмыс iстейтiндер санының өсуiмен сипатталады.
Халықтың жұмыспен қамтылуы бойынша жүргiзiлген таңдамалы зерттеу
материалдары бойынша 2001 жылы халықтың экономикалық белсендi тобына
қатысты жұмыссыздықтың деңгейi - 10,4%, жұмыссыздар саны (табыс алатын
жұмысы жоқ адамдар, белсендi жұмыс iстемейтiндер және жұмысқа кiруге
дайын еместер) 780,3 мың адамды құрады. Бұл 2000 жылға қарағанда 126,1
мың адамға немесе 14%-ға кем. Жұмыссыздық құрылымында әрбір екiншi адам
(56,7%) - әйелдер. Жұмыссыздардың басым бөлiгi 15-39 жастағы адамдар,
жастар арасындағы (15-24 жастағы) жұмыссыздық деңгейi 19,1%-ды құрады.
Ұзақ жұмыссыздық белгiлерi күшенуде. 2001 жылы әрбір үшiншi жұмыссыз
бір жылдан астам жұмыс iздеп келген. Ұзақ мерзiмдi жұмыссыздық деңгейi
7,6%-ды құрады. Жұмысқа орналасу талаптарының күрделенуде, бұл жұмыс
тәжiрибесi және қажеттi біліктiлiгi жоқ жастар үшiн жұмысқа орналасу
мүмкiндiктерiн төмендетедi.
Жұмыс орындарының тапшылығы жағдайында, әсiресе, еңбек рыногында
неғұрлым төмен күйдегi мүгедектердi жұмыспен қамту проблемалары
шиеленiсуде.
Еңбек рыногындағы жағдайға мамандықтар және біліктiлiк санаттары
бойынша жұмыс күшiне сұраныс пен ұсыныстың сәйкес келмеуi әсер етедi.
Бiлiктi жұмыс күшi, әсiресе, жоғары білімдi мамандар және жоғары біліктi
жұмысшы кадрлар санының кемуiмен бірге, халықтың кетуi салдарынан,
кәсiптiк даярланбаған адамдар саны өсуде. Сонымен бірге, жекелеген
мамандықтар бойынша жоғары және орта кәсiптiк білімi бар жұмыссыздардың
әлеуетi сұраныссыз қалып отыр. Жұмыссыздар қатарында 100,4 мың
адамның (12,9%) жоғары білімi, 338,4 мың (43,4%) - жалпы орта, 200,3 мың
адамның (25,7%) орта кәсiптiк білімi бар.
Ең алдымен, Тәуелсiз Мемлекеттер Достастығы мемлекеттерiнен астыртын
еңбек көшi қазақстандық еңбек рыногына әсер етiп отырған проблемалардың
бірi болып табылады. Көптеген қазақстандық кәсiпкерлер біліктiлiгi төмен
шетел жұмыс күшiнiң арзандығынан астыртын еңбек iздеушiлердi оңайлықпен
жалдайды. Бұл терiс бәсекелестiкке кезiгiп отырған жергiлiктi халықтың
жұмыспен қамтылуына әсер етiп, "көлеңкелi" сектордың және заңсыз
жалдаудың кеңеюiне әкеледi.
Табысы төмен жұмыс орындарының басымдығымен, толымсыз жұмыспен
қамтумен айқындалатын "жұмыс iстеушi кедейлер" жалақысының төмен деңгейi
кедейлiк себептерiнiң бірi болып табылуда. Экономикалық қызмет түрлерi
бойынша жалақы айырмашылығы 6-7 есе болады, негiзiнен, еңбек өнiмдiлiгi
және жұмыспен қамтылғандардың біліктiлiгi бойынша экономика салалары
арасындағы айырмашылықтармен айқындалады.
Ерлер мен әйелдердiң жұмыспен қамтылуындағы, олардың еңбекақысындағы
айырмашылықтар, еңбек рыногындағы бәсекелестiк қабiлеттiлiгi әйелдердiң
кедейлiгiне әсер ететiн факторлар болып табылады. Әйелдер, әдетте,
еңбекақысы төмен секторларда (денсаулық сақтау, білім беру әлеуметтiк
қызметтер саласы, мәдениет) жұмыс iстейдi. 1998 жылы әйелдердiң орташа
жалақысы ерлер жалақысының 75,8%-iн, 1999 жылы - 67,6%-iн, 2000 жылы
60,5%-ін 2001 жылы - 58,7%-iн құраған. Ерлер сектор iшiнде мейлiнше
жоғары ақылы қызметтерге ие болып отырғандықтан, бұл үрдiс дәстүрлi
"әйелдер" салаларында да сақталуда.
Ауылдық жерлерде және шағын қалаларда әйелдердi жұмыспен қамту
проблемасы мейлiнше өткiр тұр. Жұмыссыз әйелдердiң үштен бірi ауылдық
жерде тұрады. Жұмысқа қабылдау кезiнде орын алып отырған жынысы және жасы
бойынша кемсiтушiлiктер зейнеткерлiк жасы алдындағы адамдардың, әсiресе,
әйелдердiң кедейлiк жағдайын тереңдетуде. Жұмыс берушiлердiң ер
қызметкерлердi жалдауға көңiл бөлуiнен, әйелдер жұмысқа орналасу кезiнде
проблемаларға жиi кезiгуде. 2001 жылы ерлер арасындағы жұмыссыздық
деңгейi - 8,9%-ды, әйелдер арасында 12,0%-ды құрады.
1.2.1.3. Шағын бизнесШағын бизнес кедейлiктi еңсеру проблемаларын шешу шеңберiнде
халықтың әртүрлi санаттарына, соның iшiнде оның әлеуметтiк осал топтары
жұмыссыздарға, мүгедектерге, жалғызілікті аналарға, зейнеткepлеpгe,
оралмандарға, босқындарға көмек көрсетуге және жұмыс орындарын ұсынуға
қабiлеттi. Шағын бизнестiң тұрақты қызметi мемлекеттік бюджетке түсетiн
салық түсiмдерiнiң өсуiн қамтамасыз етедi және тиiсiнше, елдiң әлеуметтік
мұқтаждарына шығыстардың ұлғаюына ықпал етедi. Алайда, Қазақстанда ЖIӨ-де
шағын бизнестiң үлесi күнi бүгiнге дейiн мардымсыз болып отыр.
2002 жылғы 1 сәуірдегі жағдай бойынша Қазақстанда 388 мыңнан аса
шағын кәсiпкерлiк субъектiлерi тiркелген, олар өндiрiлген өнiмдi сатудан
және қызметтер көрсетуден 238,8 млрд. теңге сомасында табыс алған.
Сонымен бірге, қазiргi таңда қажеттi қаражаттың және жергiлiктi
өкiмет органдары тарапынан ұйымдық қолдаудың болмау себептерiнен халықтың
кедей жiгiнiң шағын бизнеске қатысуының төмен деңгейi орын алып отыр.
1.2.1.4. Қоғамдық жұмыстарЖұмыссыздық деңгейi күрт өсiп отырған кезеңдерде еңбек рыногын
реттеуде елеулi рөл атқармаса да, қоғамдық жұмыстар жұмыссыздарды
әлеуметтiк қолдауда және еңбек рыногындағы жағдайды бәсеңсітуде
айтарлықтай рөл атқарады.
2001 жылы 132,5 мың адам қоғамдық жұмыстарға қатысты, 1997-2001
жылдар кезеңiнде қоғамдық жұмыстармен айналысатын жұмыссыздар саны 113,6
мың адамға немесе алты есе өстi. Бұл жұмыссыздық жөніндегі
жәрдемақылардың жойылуымен байланысты, мұның өзi бос жұмыс орындарының
тапшылығы жағдайында қоғамдық жұмыстарды жұмыссыздардың көпшiлiгi үшiн
табыс алудың бірден бір мүмкiндiгi етiп отыр.
2001 жылы қалаларды көгалдандырумен және көркейтумен, сондай-ақ
аумақтарды жинастырумен байланысты жұмыстар қатысушыларының саны бойынша
мейлiнше бұқаралы болды. Оларға қоғамдық жұмыстарға қатысқан
жұмыссыздардың жалпы санының 60%-ынан астамы қатысты.
Жылына екi айдан кем еңбек ету кезіндегі еңбекақының төмен деңгейi,
сондай-ақ көпшiлiгiнде тартымсыз дене еңбегi, оның мәнiссіздiгi
жұмыссыздардың қоғамдық жұмыстарға қатысудан бас тартуының негiзгi
себептерi болып табылады. Сондықтан мұндай жұмыстарға тек өте мұқтаж
адамдар ғана өтiнiш бередi.
1.2.1.5. Кәсiптiк даярлау және қайта даярлау2001 жылы кәсiптiк даярлау және қайта даярлау курстарынан өткен
жұмыссыздардың үлес салмағы небары 5,9%-ды құрады. Жұмыспен қамту
мәселелерi жөніндегi уәкiлеттi органдар еңбек рыногының қажеттiлiктерiне,
әсiресе, жаңа технологиялар қолдануды қажет ететiн мамандықтар
бойынша (мысалы, дәнекерлеушілер, тас қалаушылар, машинистер, құрылыс
мамандықтары жұмысшыларын) уақытылы қарайласуға сәтi келе бермейдi.
Жұмысшы және инженер-техникалық мамандықтарға рынок сұранысы бойынша
деректер базасы жоқ, экономика салалары бойынша білікті жұмысшылар мен
мамандар қажеттiлiгiн айқындау тұрғысында еңбек рыногына мониторинг
жүргiзiлмейдi, кадрлар даярлауда кәсіпорындар қорларын пайдалану жөнінде
олармен ынтымақтастық нашар жолға қойылған.
Кәсiптiк курстарды ұйымдастыру жағдайы аумақтық шашыраңқылықпен,
нашар көлiк қатынасымен және білім беру ұйымдарынан шалғайлығымен
күрделенiп отырған ауылдық жерлерде қайта оқытылғандардың үлесi 2001 жылы
барлығы 4,6%-ды құрады. Жастар еңбек ресурстарын толтырудың нақты көзi
болып отырғанда, оқыған жастар санының төмендеу үрдiсi байқалуда.
Республика өңiрлерiнде жұмыспен қамту мәселесi жөніндегі уәкiлеттi
органдардың қаражаты есебiнен жұмыссыздарды және қолы бос халықты оқыту
үшiн аймақтық орталықтар ретiнде мемлекеттік кәсiптiк мектептердi
(лицейлердi) барынша пайдалану, олардың оқу-материалдық базасын жақсарту
және инженер-педагогикалық қызметкерлердiң біліктiлiгiн арттыру үшiн
шаралар қабылданбай келедi. Жастарға және жұмыссыз азаматтарға кәсiптiк
білім беру және қайта оқыту мәселелерi жөніндегі өңiрлiк комиссиялар
еңбек рыногы талаптарын ескере отырып, кадрлар даярлауды, қайта даярлауды
және біліктiлiгiн арттыруды жоспарлауда және ұйымдастыруда әлеуметтiк
әрiптестердiң iс-қимыл келісімдiлігiн қамтамасыз етпейдi.
1.2.1.6. Шағын кредит беруГранттар немесе шағын кредиттер беру жолымен табыстары төмен еңбекке
қабiлеттi азаматтарға шағын кредит беру олардың өзiн-өзi жұмыспен қамтуын
және материалдық жағдайын жақсартуды қамтамасыз етуге мүмкiндiк бередi.
Қазақстан Республикасы Yкіметінiң 1998 жылғы 12 ақпандағы № 103
қаулысымен бекітілген Қазақстан Республикасының ең аз қамтамасыз етiлген
азаматтарын шағын несиелендiрудiң 1998-2000 жылдарға арналған
бағдарламасы аз қамтылған азаматтарға бизнес құруға 400 АҚШ доллары
(баламалы) мөлшерiнде шағым кредиттер бөлудi көздеген болатын.
Бағдарламаның iске асырылуы пилоттық облыстарда (Алматы, Жамбыл,
Қызылорда, Оңтүстiк Қазақстан, Ақтөбе, Шығыс Қазақстан облыстарында,
Қостанай облысының Арқалық қаласында) басталды. Сол уақытта қарыз
қаражатын қайтарудың және қаржыландырудың тұрақты көздерiнiң дәл
әзiрленген тетiктерiнiң болмауы салдарынан бұл Бағдарлама толық көлемде
орындалмады.
Аз қамтылған азаматтарды қолдау жөніндегі халықаралық және отандық
ұйымдар, жеке және үкiметтiк емес ұйымдар тарабынан гранттар беру арқылы
шағын кредит берудiң оң тәжiрибесi бар.
1.2.2. Әлеуметтiк сала
1.2.2.1. Демография және көші-қон
2002 жылдың басында Қазақстан халқы 14820,9 мың адамды құрады, соның iшiнде халықтың 56,3%-ы - қалалық, 43,7%-ы ауылдық жерде тұрады. 2001 жылы халық саны 21 мың адамға азайды.
Тұтастай алғанда республика бойынша 2001 жылы жалпы туу коэффициентi 1000 адамға - 14,9 туылған бала, өлiм коэффициентi 1000 адамға 10,0 жағдай болды.
2001 жылы халықтың табиғи өсiмi 73,2 мың адам болды, бұл 2000 жылдағыдан 4,1 мың адамға көп.
Ересек топ (әйелдер үшiн 58 жастан астам және ерлер үшiн 63 жас) демографиялық тұрғыдан тiкелей кедейлiк қатерiнде емес: шын мәнiнде кедей үй шаруашылықтарындағы қартаң және кәрi халықтың үлесi жалпы ірiктеудегiден төмен. Кедейлер арасында жастармен қатар орта жастағы адамдардың (31-40 жac) үлесі жоғары.
Қазақстандағы отбасының орташа мөлшерi 3,6 адамды құрайды, алайда ол өңiрлер бойынша ерекшеленедi. Негiзiнен, жергiлiктi халық тұратын оңтүстiк-батыс өңiрлерде отбасы құрамы үлкен.
2001 жылы аз қамтылған азаматтардың жалпы санының табысы ең төменгi күнкөрiс деңгейiмен төмен табыстары бар тұрғындардың 48,1%-ы 5 және одан да көп адамнан тұратын үй шаруашылықтарында тұрған. Осылайша, көп балалы отбасыларының кедейлер санатына қосылу қатерi неғұрлым жоғары.
2001 жылы елдiң көшi-қон шығыны 94,3 мың адам болды, ол 2000 жылдың осы кезеңiмен салыстырғанда 23,5%-ға кемiдi.
Мына облыстар (тиiстi шектес мемлекеттерден келетiндердiң есебiнен): Маңғыстау, Оңтүстiк Қазақстан, Алматы, Жамбыл, Қостанай және Шығыс Қазақстан облыстары мейлiнше көшi-қон қысымын бастан кешуде.
Жұмыссыздықтан, экологиялық проблемалардан туындаған көшi- қон процестерi кедейлiк және жұмыссыздық деңгейiне айтарлықтай әсер етедi. Өңiрлердiң экологиялық қолайсыз жағдайлары (мысалы, бұрынғы Семей ядролық сынақ полигонының аумағы, Арал өңiрi), ауыз судың жетіспеушiлiгi және басқа проблемалар халықты тұруға неғұрлым қолайлы аумақтарға өздiгiнен ауысуға мәжбүр етуде.
1.2.2.2. Халықтың медициналық көмекпен қамтамасыз етiлуі
Реформалар барысында психологиялық күйзелiстiң, құнарсыз тамақтың және экологияның жиынтық әсерi, әсiресе, халықтың кедей жiктерiне тән ауру түрлерi бойынша олардың күрт өсуiнiң себебiне айналды.
Сәбилердiң шетiнеу көрсеткiшiнiң төмендеуiне қарамастан, ол әлi де болса, жоғары деңгейде қалып отыр, жүктi әйелдердiң 55%-ға жуығы қаны аздықпен ауырады. Репродукциялық жастағы әйелдер аборт жасау салдарынан өз денсаулығына қауiп төндiруде.
1996 жылмен салыстырғанда 2001 жылы туберкулез ауруы 78,3%-ға өстi. Психотроптық заттарды пайдалану, психикалық ауытқулар, қатерлi iсiктер, жыныстық жолдармен берiлетiн аурулар салдарынан аурушаңдық деңгейi өте жоғары болып отыр.
Ауылдағы денсаулық сақтау жүйесi неғұрлым күрделi жағдайда тұр. 1990-2000 жылдары ауылдағы денсаулық сақтау жүйесiнiң жеткiлiксiз деңгейде қаржыландырылуы және медицина қызметкерлерiнiң ауылдан кетуi ауылдағы медициналық ұйымдар желісінiң қысқаруына және ауылдық жерлердiң медицина кадрларымен қамтамасыз етiлу деңгейiнiң төмендеуiне әкеліп соқты.
Ауыл халқына бастапқы медициналық-санитарлық көмектi жақсарту жөнiнде соңғы жылдары қабылданған шаралар ауылдық денсаулық сақтау жүйесiн дамытуды жақсартудың белгiлi бір жолдарын белгiлеуге мүмкiндiк бердi. 2002 жылға қарай барлық елдi мекендер медициналық қызметкерлермен немесе медициналық ұйымдармен қамтамасыз етiлдi.
Дегенмен әсiресе, мемлекеттік секторда медициналық қызмет көрсету сапасы бұрынғыша төмен болып отыр. Ақылы медициналық көмек пен кепiлдi көлемi арасында дәл айырмасы болмауынан ақысыз медициналық көмектiң кепiлдi көлемi ақылы қызметтермен ауыстырылуда, ақылы медициналық қызметтердiң және дәрi-дәрмек құралдарының құны жоғары болуы, халықтың мемлекет кепiлдiк берген ақысыз медициналық қызметтер тiзбесi туралы жеткiлiксiз хабардарлығы орын алуда.
1.2.2.3. Білімге қол жеткізу
2002 жылы республиканың 554 елдi мекенiнде мектептер мүлдем болмаған, 625 ауылда - орта, ал 593 ауылда - негiзгi мектеп болмаған. Осының салдарынан 25,5 мың бала күнделiктi мектепке жеткiзiп тұруды қажет етедi. Әсiресе қыс кезiнде мектепке дейiн күн сайын 3 километрден 40 километрге дейiн жол жүру қажеттiгi оқушылардың осы санатының сабаққа келмеуiне әкеп соғуда.
Мектептен тыс қалған балалар мен жастар арасында аз қамтылған және жағдайы нашар отбасылар өкiлдерi едәуiр үлестi құрайды. Материалдық жағдайдың тұрақсыздығы, жұмыссыздық және мәжбүрлi көшi-қон отбасы жағдайының бюджетiне әсер етуде және жекелеген отбасыларды балаларының білім алуына жұмсалатын қаражатты үнемдеуге мәжбүр етуде.
Аз қамтылған отбасы балалары, жетiм балалар және денсаулығы әлсiреген балалар үшiн ыстық тамақпен қамтамасыз ету мәселесi білімге қол жеткізумен байланысты елеулi проблема болып табылады. Тұтастай алғанда республика бойынша мектеп асханаларында аз қамтылған отбасылардың 186 мыңнан аса оқушысы тегiн тамақтанады, бұл олардың жалпы санының 12%-ы, 92 мыңнан аса оқушы (5%) арзандатылған тамақ алып отыр.
Білім берудiң барлық сатыларында әйел жынысындағы оқушыларды қамту (6-дан 24 жасқа дейiн) 71,6%, ал ерлер - 70,1% құрайды. Студенттер арасында қыздардың үлесi жас жiгiттерге қарағанда, жоғары. Алайда, еңбек рыногында олардың жұмысқа орналасу мүмкiндiктерi аз. Жоғары оқу орындарына түсе алмаған және қалада қалуды қалайтын ауылдан келген талапкерлер проблемасы өзектi күйiнде қалып отыр. Ауылдық жерде алынған білім деңгейiнiң төмен болуы нәтижесiнде ауыл жастары жоғары білім алуда бәсекеге түсе алмайды.
"Білім" мемлекеттік бағдарламасының iске асырылуы білім алуға қол жеткізудi жақсартуға ықпал еттi. 1999 жылдан бастап мектепке дейiнгi ұйымдар және жалпы білім беру мектептерi санының біртiндеп өсуi байқалуда. Алайда, тұтынушылар үшiн білім алу сапасы және олардың нақты құны, білім беру ұйымдарының материалдық-техникалық базасы және санитарлық жағдайы әлi де болса халықтың сапалы білімге қол жеткізуiнде елеулi кедергi болып отыр.
1.2.2.4. Халықтың әлеуметтiк осал топтарына мемлекеттік
әлеуметтік көмек жүйесі
1999 жылы атаулы көмек көрсету өлшемi ретiнде кедейлiк шегiн айқындаған "Ең төмен күнкөрiс деңгейi туралы" Қазақстан Республикасы Заңының қабылдануына және жергiлiктi өкiмет органдарына төлемдер мөлшерiн белгiлеу мүмкiндiгiнiң берiлуiне байланысты халықты әлеуметтiк қорғау жүйесiнде белгiлi бір жақсару байқалған. Жергiлiктi жерлерде елдi мекендердiң әлеуметтiк-еңбек карталарын жасау жолымен күнкөрiсi төмен отбасыларды есепке алу және оларды дербестендiру жүзеге асырыла бастады.
Сонымен қатар халықты әлеуметтiк қорғаудың қолданыстағы жүйесiнiң бірқатар кемшiлiктерi болды. Проблемалар қатарында халықты әлеуметтiк қорғау мәселелерi жөніндегі әр түрлi мемлекеттік органдар қызметiнiң нашар үйлестiрiлуiн атап өткен жөн. Шешiм қабылдаудағы көлеңкелiк, әлеуметтiк көмек алу мүмкiндiктерi туралы ақпаратты тарату жүйесiнiң дамымағандығы, әлеуметтiк қызмет көрсетуге мемлекеттік емес сектордың жеткiлiксiз қатысуы айтарлықтай рөл атқарады.
2002 жылғы қаңтардан бастап "Мемлекеттік атаулы әлеуметтiк көмек туралы" Қазақстан Республикасы Заңының iске асырылуы неғұрлым мұқтаждарға мемлекеттік әлеуметтiк көмек көрсетуге бағытталған.
2003 жылғы 1 қаңтарда 1171,2 мың адам немесе кедейлiк шегiнде өмiр сүретiн халықтың жалпы санының 90,4%-ға жуығы атаулы әлеуметтiк көмек алушылар болған. Көмектiң осы түрiн алушылар iшiнде балалар - 56,7%, жұмыссыздар - 18,2%, жұмыс істейтiндер - 6,9%, мүгедектер - 1,7%, зейнеткерлер - 2,1%, өзге де алушылар 12,7%-ды құрайды.
1.2.3. Кедейлiктiң инфрақұрылымдық аспектiсi
Инфрақұрылым материалдық және ақпараттық ресурстардан шалғайлық, қатынас құралдарының болмауы сияқты кедейлiктiң "табиғи" себептерiн еңсеруге мүмкiндiк бередi. Ол, сондай-ақ, экономикалық белсендiлiкке ықпал етедi, рыноктарға және әлеуметтiк саланың қызметтер көрсетуiне қол жеткізудi қамтамасыз етедi.
1.2.3.1. Халықтың тұрғын үймен және коммуналдық қызметтер
көрсетумен қамтамасыз етілуi
Өңiрлер бойынша тұрғын үйдiң әркелкi бөлiну проблемасы орын алуда. Тұрғын үймен қамтамасыз етiлу бойынша жоғары көрсеткiштер - халқы көшiп кеткен Қарағанды және Павлодар облыстарында (бір адамға шаққанда 17,8 және 17,3 шаршы м), төмен көрсеткiштер - Атырау және Маңғыстау (14,0 және 14,4 шаршы м) облыстарында байқалады. 89% үй шаруашылықтарының жеке тұрғын үйi бар, алайда оның тек 44%-ында коммуналдық жағдай жақсартылған. Қалаға қарағанда ауылдық жерлерде абаттандыру көрсеткiштерi төмен.
Ақылы қызметтер көрсету құрылымында тұрғын үй-коммуналдық шығыстар үлесi 2000 жылғы 51%-ға қарағанда 2001 жылы 53%-ды құрады. Халықтың төлем қабiлетiнiң төмендiгiнен тұрғын үйдi ағымдағы ұстау үшiн төлемсiздiк деңгейi жоғары күйiнде қалып отыр.
Күнкөрiсi төмендерге тұрғын үй беру арқылы көмек беру жүйесi проблеманы біршама жеңiлдетедi. Тұтынушылардың жалпы берешектерiнде халықтың борыштары 16 млрд. теңгенi (61%) құрайды, бұл жекелеген өңiрлерде үй шаруашылықтарын электр жарығынан ағытып тастаудың басты себебi болып табылуда. Ауыл шаруашылығында электр тұтыну көлемiнiң қысқаруы ауылдық электр желiлерi тиiмдiлiгiнiң төмендеуiне және тарифтердiң жоғарлауына, электр қуатын беруде iрiкiлiстерге әкеп соқтырды.
1.2.3.2. Халықтың сумен қамтамасыз етiлуi
Суға қол жеткізу кедейлiктiң негiзгi индикаторларының бірi болып табылады. Халықтың аурушаңдық деңгейi көп жағдайда ауыз сумен жабдықтау жай-күйiнiң нашарлауына байланысты.
Ел халқының құбырдағы сумен қамтамасыз етiлуi 74% болды. Осыған қарамастан, жұмыс iстеп тұрған су құбырларының саны азаюда және олардың санитарлық-техникалық жай-күйi нашарлауда. Тұтастай алғанда республика бойынша су құбырларының 13,3%-ы жұмыс істемейдi, 23,4%-ы санитарлық-техникалық талаптарға жауап бермейдi.
Халықтың 50%-ға жуығы минеральдығы және кермектiлiгi бойынша нормативтерге сай келмейтiн ауыз суды пайдаланады, 3,9% ауыз суының сапасы бактериологиялық көрсеткiштер бойынша стандарттарға сәйкес келмейдi. Жерасты суларының үдемелi ластануы су көздерiнiң сапалық көрсеткiштерiнiң төмендеуiне әкелiп соғуда. Орталықтандырылмаған су көздерiнен және ашық су қоймаларынан алынған суды тұтыну деңгейi жоғарылап келедi. Тасымалданып әкелiнетiн суды пайдаланатын халықтың үлесi артуда. Бір миллионға жуық ауыл халқы ауыз суы ретiнде тазартылмаған суды және үй шаруашылықтарында, көбiне, егiстiктiң және мал шаруашылығы фермаларының қалдық суларымен ластанған өзендердiң суын пайдаланады.
Республиканың оңтүстiк өңiрлерiнде судың болмауы жер телiмдерiн тиiмсiз пайдалануға әкелiп соғуда.
1.2.3.3. Халықтың жолмен, көлiкпен, байланыс қызметтерiн
көрсетумен қамтамасыз етiлуi
1997-2001 жылдар аралығында жол қатынастарының жалпы желiлерiне қосылған қатқыл төсенiштi жолдармен байланыспаған ауылдық елдi мекендердiң үлес салмағы (36,8-дан 23.9%-ға дейiн) төмендедi. Қазақстанда жолаушылар тасымалымен қамтамасыз етудiң орташа деңгейi тым төмен - 30%, бұл шалғай аймақтағы тұрғындардың әлеуметтiк қызмет түрлерiне қол жеткізу мүмкiндiгiн шектейдi.
Республикада қызметтер көрсету түрлерінің ең төменгi әлеуметтiк-кепiлдi мөлшерiн алу үшiн жолдың нашарлығы салдарынан өңiрдiң әрбір тұрғыны көтеруге мәжбүр апта сайынғы өнiмсiз шығындар жоғары күйiнде қалып отыр.
Көлiк тасымалдарына халықтың төлем қабiлеттiлiк сұранысының қысқаруы жол бағыттарының жалпы санының азаюын және барын кiшiрейтудi туғызды. Жекелеген селолық аудандарда аз қоныстанған елдi мекендер көлiк қатынасынан үзiлiп қалған, бұл кедейлердiң жағдайын одан әрi нашарлатуда. Халыққа көрсетiлетiн ақылы қызметтер құрылымында байланыс қызметi 11,6%-ды құрайды, ауылда халықтың төлем қабiлетсiздiгiнен телефон станцияларының қысқару үрдiсi және байланыс қызметiн пайдаланудан бас тартудың артуы байқалуда.
1.2.4. Кедейлiктiң өңiрлік және экологиялық аспектiлері
1.2.4.1. Кедейлiктiк өңірлiк ерекшелiктерi
Қазақстан аумағы бойынша кедейлiктiң таралуында елеулi өңiрлiк ерекшелiктер бар, бұл ең алдымен табыстың өңiраралық саралануынан байқалуда. Республика өңiрлерiнiң орташа жалақы деңгейi бойынша саралануы үш еседен астам мөлшерде болып отыр.
Жоғары экономикалық көрсеткiштер кедейлердiң жағдайының жақсаруынан әрдайым көрiнiс таба бермейдi. Мысалы, халықтың жан басына шаққанда жалпы өңiрлiк өнiмнiң ең жоғары көрсеткiштерiнiң бірiне ие Маңғыстау облысында кедей тұрғындардың ең жоғары үлесi байқалуда.
Сонымен бірге облыстар iшiнде халықтың ақшалай табыстарында едәуiр айырмашылық бар. Әсiресе ауылдық аудандарда халқының 46,2 %-ын кедейлер құрайтын Маңғыстау облысында жалақының мұнай өндiру өнеркәсiбіндегі ең жоғары және ауыл шаруашылығындағы ең төмен мөлшерiнiң арасындағы оның алшақтығы 18 есенi немесе Атырау облысында мұнай өндiрушi Жылыой ауданы мен ауылдық Махамбет ауданының арасындағы алшақтық 9 есенi құрайды.
Сондықтан қаражат тиiмдi түрде қайта бөлiнбесе, экономикалық өсу өздiгiнен халықтың жағдайын жақсартудың кепiлi бола алмайды.
Өңiрлер кедейлiк деңгейi жөнiнен де, жұмыспен қамтылу деңгейi жөнiнен де ерекшеленедi. Өңiрлерде жұмыс күшiне сұраныстың құлдырауы көбiне олардың әлеуметтiк-экономикалық даму ерекшелiктерiмен, қайта құрылымдау, өндiрiстi техникамен қайта жарақтандыру қарқынымен және басқа да көптеген факторлармен айқындалады.
1.2.4.2. Шағын қалалардағы халық кедейлiгi
Шағын қалаларда кедейлiк деңгейi жоғары күйiнде қалып отыр. Тоқырауға ұшыраған шағын қалаларда халықтың жан басына шаққандағы ақшалай табысы орташа республикалық деңгейден 30-50% төмен.
Шағын қалаларда кедейлiктiң өсуi негiзiнен өндiрiстiң ұзақ уақыт құлдырауынан (шағын және орташа қалаларда әртүрлi себептермен кәсiпорындардың барлығы 40%-ға жуығы тоқтап тұр) және соның салдарынан жұмыссыздықтың жоғары деңгейiнен; бюджет қаражатының және инвестициялардың жетiспеуiнен, әлеуметтiк және инженерлiк инфрақұрылым жай-күйiнiң күрт нашарлауынан, халықтың жекелеген топтарының төлем қабiлетiнiң төмен болуы салдарынан коммуналдық қызметтер ұсынудағы iркiлiстерден туындап отыр.
Шағын қалалардағы экономикалық белсендi халықтың үлесi орта есеппен 58%-ды құрайды. Жалпы жұмыссыздықтың деңгейi 47%-ға жетедi. Жағдай біліктiлiгi төмен жұмыс күшiнiң үлес салмағының жоғары болуы себептi ушыға түсуде. Кадрлар даярлаудың, шағын қалалардың әлеуетiн жақсартуға және біліктi жұмыс күшiмен толықтыруға ықпал ететiн оқу орындарының желісі нашар дамыған.
1.2.4.3. Ауылдық жерлердегi халық кедейлігi
Кедей халықтың негiзгi бөлiгi ауылдық жерлерде тұрады. 2001 жылы ауылдағы кедейлiктiң тереңдiгi және өткiрлiгi сияқты өлшемдер қаладағы 5,3%-ға және 2,2%-ға қарағанда тиiсiнше 13,5%-ды және 6,0%-ды құрады. Әсiресе өмiр сүрудiң әуелден қолайсыз экологиялық жағдайлары орташа республикалық деңгейдi алсақ та, орташа облыстық деңгейдi алсақ та iс жүзiнде барлық әлеуметтiк өлшемдер бойынша межеулiкке түрткi болатын тоқыраған селолық аудандарда өткiр ахуал қалыптасып отыр.
Ауыл тұрғындарының номиналды ақшалай табыстары қала тұрғындарынан екi есе төмен. Соңғы бес жыл бойы ауылшаруашылық өндiрiсi қызметкерлерiнiң жалақысы елдегi ең төменгi жалақылардың бірi болып келдi.
Ауылдың еңбекке қабiлеттi әрбір бесiншi тұрғыны жұмыспен қамтылмаған. 2001 жылы ауылда жұмыспен қамтылу 35,3%-ды құрады. Аграрлық еңбек рыногы тар өрiстi мамандық қызметкерлерiнен - механизаторлардан, малшылардан, агрономдардан, зоотехниктерден тұрады, олардың жұмыспен қамтылуы көбiнесе өндiрiстiң маусымдылығымен айқындалады.
Ауылда денсаулық сақтау мен білім берудiң базалық әлеуметтiк қызметтерiне қол жеткізу деңгейi бойынша ахуал күрделi күйiнде қалып отыр; шаруашылық iшіндегі жолдарды, коммуникацияларды күтiп ұстау нашарлап кеттi, халықтың көшi-қоны етек алды.
Ауыл шаруашылығының өндiрiс құралдарын, энергоресурстар және материалдар берушi аралас салаларға экономикалық тәуелдiлiгi, ауыл шаруашылығы өнiмiн өңдеу, оны сақтау және тасымалдау базасының дамымауы, салада кiрiстiң төмен болуына байланысты инвестициялар салудың тартымсыздығы ауылдық жердегi халықтың кедейлiгiне әсер етуде.
1.2.4.4. Халық кедейлігiнің экологиялық аспектici
Қолайсыз экологиялық ахуал халықтың кедей топтарының тұрмысына едәуiр әсерiн тигiзуде. Осындай негiзгi факторлар ретiнде судың, ауаның ластануын, шөлейттенудi атауға болады.
Сумен жабдықтау проблемасы мен кедейлiк бір-бірімен өзара байланысты. Қазақстанның көптеген облыстарында халық қауіпсіз ауыз сумен жеткiлiктi мөлшерде қамтамасыз етілмеген. Ауыл халқын ауыз сумен қамтамасыз етудiң орташа республикалық көрсеткішінің жыл сайынғы төмендеуi 3,5%-ға жетiп отыр, бұл халық денсаулығына, атап айтқанда жұқпалы аурулардың, тырысқақ, сүзек, A вирусты гепатитiнiң таралуы салдарынан келеңсіз әсер етуде.
Атмосфералық ауаның ластануы халық арасында аурулардың таралуына зор әсер ететiн қауiптi факторлардың қатарына жатады. Мысалы, мұнай өндiрiлетiн аудандарда ілеспе газды жалындатып жағу, күкiрттi ашық ауада сақтау орын алуда. Жекелеген аудандарда қалдық қоймаларының радиоактивтiк және уытты қалдықтары тозаңданып, шаң болып ауаға ұшып жатыр. Арал теңiзi өңiрлерiнде тартылған теңiз түбiнен уытты тұздар ауаға көтерiлiп, адамдар мен жануарлардың денсаулығына керi әсерiн тигiзiп отыр, сондай-ақ су мен топырақты ластауда.
Қазақстанның кең-байтақ аумағы әскери полигондар қызметiнен және ғарыш техникасын ұшырудан зардап шектi. Семей ядролық сынақ полигонында өткiзiлген ядролық жарылыстар салдарынан сәуле ауруына ұшырағандар саны жарты миллион адамға жеттi, 2 миллион гектарға жуық ауылшаруашылық жерi радиоактивтiк ластануға ұшырады.
Екiншi қайтара тұздану, шөлейттену салдарынан егiстiк жерлер құнарлылығының төмендеуi халықтың тұрмыс деңгейiне, өсiмдiк шаруашылығы өнiмiнiң шығымдылығына және жалпы түсiмiне, мал басына және мал шаруашылығының өнiмдiлiгiне керi ықпал ететiн бірқатар экономикалық проблемалар туғызуда. Санитариялық-экологиялық жағдайлардың нашарлауы өз кезегiнде халықтың еңбек және зияткерлiк әлеуетiн төмендетедi.
Кедейлiк халықты табиғи ресурстарды жөн-жосықсыз пайдалануға мәжбүр етуде. Көмiр, газ, электр қуатын сатып алуға қаражаты жоқ халық сексеуiлдердi, тоғайларды, қалқанды орман белдеулерiн жаппай кесуде. Киiк және басқа да тұяқты жануарларға қатысты қаскер аңшылық етек алуда. Ауылдың кедей халқы көбiнесе тозған және мардымсыз суарылатын жерлерде шаруашылық жүргiзуге мәжбүр және агрохимиялық және ирригациялық іс-шаралар мен ресурс үнемдейтiн технологияларды пайдалануға мүмкiндiктерi жоқ.
1.2.5. Қоғам институттарының халықтың кедейлік деңгейін
төмендетудегi рөлі
1.2.5.1. Мемлекеттік органдардың халықтың кедейлiк деңгейiн төмендетудегi қызметiнiң тиiмдiлiгі
Мемлекет кедейлiк деңгейiн төмендетуде басты рөл атқарады. Бұл, бірiншiден, бизнеспен айналысу үшiн қолайлы жағдайлар, оның iшiнде салық, инвестициялық ахуал жасаудан, қаржылық және институционалдық инфрақұрылым жасаудан, соның iшiнде кәсiпкерлiк субъектiлерi үшiн бәсекелестiктi дамытуға қолайлы жағдайлар жасаудан көрiнедi. Екiншiден, әлеуметтiк даму саласында да (денсаулық сақтау, білім беру, әлеуметтiк қамсыздандыру), қоғамдық инфрақұрылымды (қоғамдық объектiлер, жолдар құрылысы, көлiкпен қамтамасыз ету) қалыптастыру да халыққа мемлекеттік қызмет түрлерiн көрсету бойынша бюджеттiң шығындарын жоспарлаудан көрiнедi. Yшiншiден, халықтың әлеуметтiк осал топтарын тiкелей әлеуметтiк қорғаудан көрiнедi.
Соңғы жылдары әлеуметтiк салада мемлекеттік қызметтер көрсету тиiмдiлiгiн арттыру жөнiнде шаралар қолданылды. Жаңа зейнетақы жүйесiне көшу жүзеге асырылды және әлеуметтік төлемдердi төлеу ретке келтiрiлдi.
Елдiң әлеуметтiк-экономикалық даму басымдықтарын көрсететiн бағдарламалы, нысаналы бюджет қалыптастыру қамтамасыз етiлдi. Бюджет мемлекеттiң ағымдағы мұқтаждарын орындауға бағытталған бағдарламалар жүзеге асырылатын ағымдағы бюджетке және экономикаға бөлiнетiн инвестицияларға жұмсалатын шығындарды қамтитын даму бюджетiне бөлiнедi.
Сонымен бірге бағдарламалардың нақты нәтижелерiн қадағалау және олардың тиiмдiлiгiн бағалау тетiктерi одан әрi жетiлдiрудi қажет етедi. Сондай-ақ әсiресе шалғайдағы ауылдық аудандарда бастапқы медициналық-санитариялық көмек, сапалы орта жалпы білім беру сияқты халыққа базалық қызметтер көрсетуге әкiмшiлiк ету жетiлдiрудi қажет етедi.
Көрсетiлетiн қызмет түрлерiнiң сапасы төмен, ол қаражаттың жоқтығына емес, орталық деңгейде де, жергiлiктi деңгейде де жоспарлаудың жеткiлiктi дәрежеде тиiмдi болмауына байланысты болып отыр.
Инфрақұрылым нысандарын салу бойынша рентабельдi жобаларды таңдаудағы басқару шешiмдерi әрдайым өзiн өзi ақтай бермейдi.
Мемлекеттік атаулы әлеуметтiк көмек көрсету тетiгiн одан әрi жетiлдiру қажет.
Денсаулық сақтау, білім беру қызметкерлерiнiң мемлекет кепiлдiк берген тегiн қызмет түрлерiне ақы алу оқиғалары кездесiп қалады, ал бұл кедейлердiң жағдайын қиындататыны белгiлi.
1.2.5.2. ?кіметтiк емес ұйымдардың және кәсiподақтардың кедейлiктi төмендетудегі рөлі
?кіметтiк емес ұйымдар (YЕҰ) әлеуметтiк мәнi бар шын мәнiнде алуан түрлi бағдарламаларды, оның iшiнде кедейлiктi еңсеруге тiкелей немесе жанама бағытталған бағдарламаларды iске асырумен айналысады.
YЕҰ жұмыспен қамтуға жәрдемдесу, шағын кредит беру, кәсiпкерлiктi дамыту, қайырымдылық жасау, халықтың мұқтаж топтарына әлеуметтiк қолдау көрсету, дене мүшесiнiң, психологиялық проблемалары бар адамдарды оңалту, түзеу жұмысы, үмiтсiз ауру адамдармен, қатер топтарымен жұмыс жүргiзу (нашақорлар, маскүнемдер, қараусыз балалар), адам құқығын қорғау, экология сияқты және басқа да бағдарламаларды iске асыруға қатысады.
Кәсiподақтар Қазақстанда әлеуметтiк реформаларды енгізуге бағытталған жұмыстарға келісімдер және келiссөздер арқылы қатысады. Қазiргi кезде жалданып жұмыс істейтiн адамдардың еңбек, әлеуметтiк-экономикалық құқықтарын қорғау жөніндегі шаралар жүйесi, кәсiподақ бірлестiктерiнiң қызметi жеткiлiктi дәрежеде тиiмдi емес.
"Қазақстан Республикасындағы әлеуметтiк әріптестiк туралы" Қазақстан Республикасының Заңына сәйкес барлық деңгейдегi мемлекеттік органдардың өкiлдерi, жұмыс берушiлер және қызметкерлер арасында мүдделердi келісіп алу жүйесi тиiстi дәрежеде дамымай келедi. Республикалық комиссияда шетел инвесторлары қатарынан жұмыс берушiлер тарабының өкiлi болмай отыр, олар да Қазақстан заңдарын бұзушылыққа жол бередi. Республика өңiрлерiнiң көпшiлiгiнде әлеуметтiк әрiптестiк комиссиялары формальды жұмыс iстейдi, орын алып отырған проблемаларды шешуге, барлық мүдделi мәселелер бойынша әрiптестердiң хабардарлылығын қамтамасыз етуге, жүргiзiлетiн жұмыстың жариялылығын қамтамасыз етуге бағдарланбаған.
1.2.5.3. Жеке меншiк сектордың кедейлiк деңгейін төмендетудегi рөлi
Кедейлiк деңгейiн төмендетуде жеке меншiк секторы елеулi рөл атқарады. Ол халықтың еңбекке қабiлеттi бөлiгiн жұмыспен қамту және күнкөрiсi төмендерге қайырымдылық көмегiн көрсету жолымен қоғамдағы әлеуметтiк шиеленiстi төмендетуге ықпал етедi.
Жұмыс берушiлердi жұмыс орындарын, оның iшiнде халықтың әлеуметтiк осал топтары үшiн жұмыс орындарын құруға ынталандыру мүмкiндiктерi толық дәрежесiнде пайдаланылмайды.
Қайырымдылық бағдарламалары республикада жеткiлiктi деңгейде дамымай отыр. Олар қазiргi уақытта осы қызметтi реттейтiн нормативтiк құқықтық базаның болмауы салдарынан бақылаусыз дамуда.
1.2.5.4. Кедейлердің шешiмдер қабылдаудағы рөлі
Әлемдiк тәжiрибе жергiлiктi халықтың қатысуымен және көмектi тiкелей алушылар - халықтың әлеуметтiк осал топтарын тартып, жергiлiктi деңгейде нақты мақсаттарды шешуге арналған бағдарламалардың кедейлiктi төмендетуде ең тиiмдi бағдарламалар болып табылатынын көрсетуде. Қазiргi уақытта кедей халық өзiнiң проблемаларын шешуге байланысты бағдарламаларды әзiрлеуге және орындауға тартылмаған. Бұл қолданыстағы бағдарламалардың сол кедейлердiң қажеттерi мен мүмкiндiктерiн жете есепке алмау салдарынан өз мақсаттарына жиi қол жеткiзе алмайтындығын бiлдiредi.
Халықаралық зерттеулер, сондай-ақ Қазақстан бойынша зерттеулер қоғамның әртүрлi жiктерi кедейлiктi түрлiше түсiнетiндiктерiне айғақ болады. Кедейлiк көбiнесе білімiнiң төмен болуымен және өз проблемаларының себептерiн қаз-қалпында бағалаудағы қиындықтармен байланыстырылады. Iс жүзiнде, егер кедейлерге себептердi түсiнуде көмек көрсетiлсе, өз мүдделерiн бiлдiру және ақпарат алу мүмкiндiгi берiлсе, олар өз проблемаларын шешiп, кедейлiкке тиiмдi түрде қарсы тұра алар едi.
2. БАҒДАРЛАМАНЫҢ МАҚСАТЫ ЖӘНЕ МIНДЕТТЕРI
Осы бағдарламаның мақсаты халықтың тұрмыс деңгейiне әсер ететiн негiзгi экономикалық және әлеуметтiк факторларды жақсарту жөніндегі шаралар кешенiн iске асыру есебінен кедейлiк деңгейiн төмендету болып табылады.
Алға қойылған мақсатқа қол жеткізу үшiн Бағдарламада мынадай мiндеттердi шешу көзделген, олар:
жұмыспен қамтуды қамтамасыз eту және кәсiпкерлiктi Дамыту үшiн қолайлы жағдайлар жасау;
қосымша жұмыс орындарын құpу, ақылы қоғамдық жұмыстар ұйымдастыру, жұмыссыздарды кәсiптiк оқыту, біліктiлiгiн арттыру және қайта даярлау есебiнен жұмыспен қамтуға жәрдемдесудiң белсендi шараларын одан әрi дамыту және жетiлдiру;
денсаулық сақтау, білім беру салалары, инфрақұрылым (таза ауыз суы, коммуналдық қызметтер, көлiк инфрақұрылымы) қызметтерiнiң тиiмдiлiгiн және оларға халықтың қол жетiмдiлiгiн арттыру;
халықтың әлеуметтiк осал топтарына атаулы әлеуметтiк көмек көрсету тетiктерiн жетiлдiру;
елде кедейлiктi төмендетуде мемлекеттік басқарудың тиiмдiлiгiн арттыру;
қоғамның барлық институттарының: мемлекеттік органдардың, кәсiби одақтардың, жеке сектордың және үкiметтiк емес ұйымдардың, оның ішiнде кедей халықтың мүддесiн бiлдiретiн бірлестiктердiң кедейлiк проблемаларын шешуге қатысуы мен бірлесiп iс-қимыл жасауын жандандыру.
Қазақстанда кедейлiктi азайту жөніндегі мiндеттердi шешу:
елдiң заңнамасын одан әрi жетiлдiру жолымен кәсiпкерлiк еркiндiгiн қамтамасыз ету;
қолданылатын шаралардың тиiмділiгiн және үнемдiлiгiн арттыру (қажеттi нәтижелердi аз шығындармен қамтамасыз ету);
мемлекеттік органдардың халыққа қызметiнiң ашықтығын және есеп беруiн қамтамасыз ету;
кедейлiктiң өңiрлiк, гендерлiк, жас шамасы және басқа да ерекшелiктерiн есепке алу;
көмек көрсетуде әлеуметтiк әдiлдiктi және атаулылықты қамтамасыз ету;
елдегi кедейлiк жай-күйiн объективтi бағалауды қамтамасыз ету қағидаттары негiзiнде жүзеге асырылады.
Бағдарламаның мақсаттарына қол жеткізу үшiн мынадай индикаторлар белгiленедi:
Р/с N | Көрсеткiш |
| 2000 жыл | 2001 жыл | 2002 жыл | Болжам | ||
факт | факт | бағалау | 2003 ж. | 2004 ж. | 2005 ж. | |||
1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 |
1 | Халықтың жан басына шаққанда алынатын жалпы iшкi өнiм | АҚШ долла- ры | 1230,2 | 1494 | 1631 | 1736 | 1869 | 2028 |
2 | Табыстары ең төменгi күнкөріс деңгейiнен төмен халықтың үлесi | % | 31,8 | 28,4 | 27,0 | 25,0 | 23,0 | 20,0 |
3 | Жұмыссыз. дық деңгейi | -//- | 12,8 | 10,4 | 9,4 | 9,0 | 8,5 | 8,1 |
4 | Экономикалық белсендi халыққа шаққанда шағын кәсiпкерлiк саласында iстейтiндер- дiң үлесi | -//- | 22 | 23 | 24 | 25 | 26 | 27 |
5 | Шағын кредит алған азаматтар саны | мың адам | 4,0 | 1,4 | 6,6 | 23,2 | 23,7 | 24,3 |
6 | Кәсiби даярлауға, қайта даярлауға және біліктiлiгiн арттыруға жiберiлген жұмыссыз- дар саны | мың адам | 12,8 | 21,3 | 20,4 | 21,2 | 22,3 | 23,7 |
7 |
| -//- | 116,4 | 132,5 | 134,0 | 135,0 | 136,0 | 137,0 |
8 | Ауыз сумен қамтамасыз етiлмеген халықтың үлесi: қалалық ауылдық | % | 15 29 | 14 27 | 13 25 | 11 22 | 9 20 | 6 15 |
9 | Ауылдық жердегi пәтер телефондары жоқ отбасылар үлесi* | -//- | 81,4 | 78,9 | 77,9 | 77,5 | 77,1 | 76,4 |
10 | 5-6 жастағы балалардың мектеп алды даярлығымен қамтылу деңгейi | -//- | 70 | 82 | 82 | 85 | 90 | 90 |
11 | Туберкулез- ден қайтыс болу | 100 мың адамға | 26,6 | 24,5 | 25,4 | 24,6 | 23,9 | 23,2 |
12 | Туберкулез- бен ауру | 100 мың адамға | 153,2 | 155,7 | 170,7 | 168,0 | 165,0 | 160,0 |
13 | Сәбилер өлiмi | 1 мың тiрi туыл- ғанға | 19,6 | 19,4 | 19,4 | 19,0 | 18,8 | 18,6 |
14 | Аналар өлiмi | 100 мың тiрi туыл- ғанға | 60,9 | 48,6 | 66,4 | 62,4 | 60,2 | 50,6 |
15 | Халықтың алдағы өмiрiнiң орташа ұзақтығы, соның iшiнде: ерлер әйелдер | жылдар саны | 65,4 59,8 71,3 | 65,6 60,3 71,1 | 66,4 60,3 72,1 | 66,6 60,6 72,2 | 67,0 61,3 72,3 | 67,4 62,0 72,5 |
* жедел деректер
3. КЕДЕЙЛIКТI АЗАЙТУДЫҢ НЕГIЗГI БАҒЫТТАРЫ
3.1. Кедейлiктi сипаттайтын көрсеткiштердi жетiлдiру жөніндегі шаралар
Кедейлiктi сипаттайтын көрсеткiштердi жетiлдiру үшiн:
азық-түлiк және азық-түлiктiк емес тауарлар мен қызмет түрлерiне (тұрғын үйдi күтiп ұстау, көлiктiк шығыстар) жұмсалатын нақты шығындарды ескере отырып, ең төменгi күнкөрiс деңгейi мен құрылымына талдау жасау;
денсаулық сақтау және білім беру қызметтерiне қол жетiмдiлiгi дәрежесiн мейлiнше дәл көрсететiн индикаторларды айқындау немесе әзiрлеу және оларды статистикалық есептiлiк жүйесiне енгізу;
сумен жабдықтау қызметтерiн көрсетуiне, коммуналдық қызметтер көрсетуiне, көлiк инфрақұрылымына қол жетiмдiлiгi индикаторларын әзiрлеу қажет.
3.2. Халықтың әлеуметтік осал топтарында кедейлiкті азайту
жөніндегi шаралар
Табысы төмен және көп балалы отбасыларының балалары Табысы төмен отбасыларды мемлекеттік қолдау "Мемлекеттік атаулы әлеуметтiк көмек туралы" Қазақстан Республикасының Заңы шеңберiнде жүзеге асырылатын болады. Жалпыға бірдей мiндеттi орта білім қорынан қаржы бөлу әртүрлi көздерден алынатын деректердiң (үй шаруашылықтарын зерттеу, әлеуметтiк карталар, ата-аналардың өтiнiштерi) көмегiмен айқындалған көп балалы кедей отбасыларының үлесiне сәйкес сараланған және негiзделген түрде жүргізілуi тиiс.
Ұзақ уақыт бойы жұмыссыз жүргендер
Қоғамдық жұмыстарды, кәсiпкерлiкке үйретудi, кәсiптік қайта оқытуды және қайта даярлауды ұйымдастыру, әлеуметтік оңалту жөнiнде жұмыстар жүргiзу кезiнде ұзақ уақыт бойы жұмыссыз жүргендерге басым көңiл бөлiнедi.
Оқымайтын және жұмыс iстемейтiн жастар
Оқымайтын және жұмыс iстемейтiн жастарды анықтау және оларды еңбек пен әлеуметтiк өмiрге, оның iшiнде олар үшiн тартымды қызмет салаларына тарту жөнiнде шаралар қабылдау.
Оқымайтын және жұмыс істемейтiн жастарды еңбекке, спортқа және өнерге тарту арқылы оларды есiрткi мен алкоголь тұтынудан, қылмыстық топтарға қатысудан сақтандыру мақсатында олармен ақпараттық және насихат жұмыстарын ұйымдастыру.
Жалғызiлiктi қариялар
?кіметтiк емес және басқа да ұйымдарды жалғызiлiктi қарияларға күтiм жасауға тарту жөніндегі жұмысты жандандыру. Оларға көмек көрсету жөнiнде әлеуметтiк қызметтер құру мүмкiндiгiн қарастыру.
Мүгедектер
Мүгедектердi еңбек қызметiне тарту үшiн жағдайлар жасау, олардың қажеттiлiктерiн қанағаттандыруға жәрдемдесетiн инфрақұрылымды жетiлдiру есебiнен олардың толыққанды өмiрге қатысу мүмкiндiктерiн кеңейту.
Мүгедектердi оңалтудың техникалық құралдарымен қамтамасыз ету жөнiнде шаралар қолдану.
Межелiк топтар
Межелiк топтар арасында кедейлiктi азайтуға бағытталған негiзгi шаралар алдын алу шаралары болып табылады. Атап айтқанда, үкiметтiк емес ұйымдарды тарта отырып, мектептерде, интернаттарда, арнаулы мекемелерде, оңалту орталықтарында және бас бостандығынан айыру орындарында алдын алу жұмысын күшейту қажет. Межелiк топтарға жататын адамдарды тиiмдi әлеуметтiк бейiмдеуге жәрдемдесетiн нормативтiк құқықтық база әзiрлеу қажет. Межелiк топтардың қоғам өмiрiне терiс ықпалын азайту жөнiнде арнайы iс-шаралар жүргiзу керек.
Халықтың әлеуметтiк осал топтарының межеленуiн азайту мақсатында бас бостандығынан айыру орындарынан босаған адамдарды Уақытша оңалту және бейiмдеу орталықтарының және белгiлi бір тұрағы жоқ адамдарға арналған Әлеуметтiк бейiмдеу орталықтарының жұмыс iстеп тұрған желісін жетiлдiру қажет.
3.3. Республикада халықтың кедейлік деңгейiн азайту жөніндегі шаралар
3.3.1. Экономиканың дамуы және кедейлікті азайту
3.3.1.1. Экономикалық өсудi қамтамасыз ету және кедейліктi азайту
Экономиканың одан әрi дамуын және кедейлiктi азайтуды қамтамасыз ету үшін:
инновациялық процестердi ынталандыру, еңбек өнiмдiлiгiн арттыру, жаңа жұмыс орындарын құру арқылы экономиканың одан әрi дамуы үшін жағдайлар жасау;
бизнес ашу және оны дамыту үшiн оңайлатылған тәртiп және қолайлы жағдайлар жасау;
заңнаманы жетiлдiру, инфрақұрылымды жақсарту, лизингтiк қатынастар негiзiнде ауыл тауар өндiрушiлерiн материалдық-техникалық қамтамасыз ету жүйесiн құру, ауыл шаруашылығы тaуap өндiрушiлерiнiң кредит ресурстарына қол жетiмдiлiгiн қамтамасыз ету, ауыл халқының нарықтық сауатын көтеру, ауыл шаруашылығының біртұтас ақпараттық-маркетинг жүйесiн жетiлдiру есебiнен аграрлық сектордың өнiмдiлiгiн арттыру үшiн жағдайлар жасау арқылы оны одан әрi дамыту жөнiнде шаралар қабылдау;
мемлекеттік бюджет қаражаты есебiнен ұсталатын мемлекеттік органдар мен мекемелер қызметкерлерiнiң жалақысын кезең-кезеңмен арттыру;
салық салынатын базаны арттыру мақсатымен экономиканың "көлеңкелi" секторының көлемiн қысқарту жөнiнде шаралар қабылдау, жасырын бизнес, шаруашылық субъектiлердiң табыстарды жасырып қалу факторларының алдын алу, анықтау және жою жөніндегі шараларды күшейту;
кедейлiк проблемаларын шешуде облыстардың әлеуетiн пайдалану тиiмдiлiгiн арттыру;
YEҰ-ды және кедей халықты шешiмдер қабылдау процесiне тарту арқылы экономикалық өсудi және әлеуметтiк әдiлдiктi қамтамасыз ету үшiн әлеуметтiк әрiптестiк тетiгiн жетiлдiру қажет.
3.3.1.2. Жұмыспен қамтуды арттыру және жұмыссыздықты азайту
Еңбек рыногындағы ахуалды жақсарту мақсатында мынадай шаралар қабылдау:
1) республикалық деңгейде:
жұмыс күшiн өзара алмасу мақсатында өңiрлердегi еңбек рыногының мониторингiн жүргiзу;
жұмыс орындарын құруға жұмыс берушiлердi ынталандыру жөнiнде шаралар қолдану;
экономиканың қажеттiлiктерiн ескере отырып, кәсiби даярлау және қайта даярлау курстарын ұйымдастыру арқылы жұмыс күшiнiң біліктiлiгiн арттыру;
халықтың өзiн-өзi жұмыспен қамтуына мониторинг жүргiзу жүйесiн құру жөнiнде шаралар қабылдау;
2) жергiлiктi деңгейде:
еңбек рыногында белсендi саясат жүргiзу жөніндегі шараларды жалғастыру;
жұмыспен қамту мәселелерi жөніндегі уәкiлеттi органдар жанында өңiрдегi еңбек рыногына мониторинг жүргiзу, соның iшiнде ұзақ уақыт бойы жұмыссыз жүргендердi есепке ала отырып жүргiзу;
үйде еңбек етудi қоса алғанда, бос орындар бойынша ақпараттық дерекқорды жетiлдiру және бос орындар жәрмеңкелерiн тұрақты түрде өткiзiп тұру;
жұмыспен қамту мәселелерi жөніндегі уәкілеттi органдардың жұмыссыздарға олардың еңбек құқықтары мәселелерi бойынша консультация беру жөнiнде қызмет көрсетуi;
жұмыспен қамту, еңбекақы төлеу және еңбек жағдайлары мәселелерiн шешуде әлеуметтiк әрiптестiктiң рөлiн арттыру қажет.
Мақсатты топтардың өкiлдерiн жұмыспен қамтуға жәрдемдесу мақсатында: жұмыспен қамту мәселелерi жөніндегі нормативтiк құқықтық базаны жетiлдiру;
жұмыс берушiлердi мүгедектердi жұмысқа қабылдауын ынталандыру тетiктерiн әзiрлеу;
жаңа жұмыс орындарын құру кезiнде еңбек рыногының сұранысын ескеру;
әсiресе ауылдық жерлерде ұлттық көркем және басқа да кәсiпшiлiктердi дамытуға көмек көрсету;
жергiлiктi атқарушы органдардың, YЕҰ-ның бірлескен күш-жiгерiмен әлеуметтiк бейiмдеу, өзiн-өзi қолға алу, белсендiлiк жөнiнде халықаралық тренингтер ұйымдастыру қажет.
Өңiрлiк деңгейде жұмыссыздық деңгейiн төмендету жөніндегі мақсаттарға қол жеткізу үшiн жергiлiктi атқарушы органдарға мынадай индикаторлар белгiленедi: пайызбен
Жұмыссыздық деңгейi | Өңiрдiң атауы | ||||
N | 2002 ж. | болжам | |||
баға | 2003 ж. | 2004 ж. | 2005 ж. | ||
1 | Ақмола | 9,0 | 8,5 | 8,2 | 7,7 |
2 | Ақтөбе | 11,1 | 10,5 | 9,6 | 8,3 |
3 | Алматы | 9,7 | 9,6 | 9,5 | 9,3 |
4 | Атырау | 12,3 | 11,7 | 11,4 | 11,1 |
5 | Шығыс Қазақстан | 7,3 | 7,2 | 7,1 | 7,0 |
6 | Жамбыл | 12,1 | 11,4 | 10,8 | 10,0 |
7 | Батыс Қазақстан | 11,5 | 11,0 | 10,7 | 10,4 |
8 |
| 8,5 | 8,3 | 7,8 | 7,5 |
9 | 13,3 | 12,9 | 12,6 | 12,1 | |
10 | 9,0 | 8,1 | 7,3 | 7,2 | |
11 | Маңғыстау | 10,0 | 8,8 | 7,7 | 6,5 |
12 | Павлодар | 8,4 | 7,9 | 7,6 | 7,4 |
13 | Солтүстiк Қазақстан | 8,0 | 7,2 | 6,6 | 6,4 |
14 | Оңтүстік Қазақстан | 9,3 | 9,0 | 8,5 | 8,2 |
15 | Алматы қаласы | 9,5 | 8,9 | 8,5 | 8,0 |
16 | Астана қаласы | 7,2 | 5,4 | 4,1 | 3,0 |
17 |
| 9,4 | 9,0 | 8,5 | 8,1 |
3.3.1.3. Шағын бизнесті дамыту
Орын алып отырған кемшiлiктердi жою және шағын кәсiпкерлiктi
дамытуға қолайлы жағдайлар жасау үшiн:
Қазақстан Республикасында шағын кәсiпкерлiктi дамытудың және
қолдаудың 2003-2005 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасын iске
асыру;
жергiлiктi атқарушы органдар тарапынан қолдау көрсету арқылы
халықтың кедей жiктерiнiң шағын бизнеске қатысуға қол жетiмдiлiгiн
қамтамасыз ету;
бизнес жүргiзу және кәсiпкерлiк қызметпен айналысу негiздерiне оқыту
орталықтарын құру жөніндегі жұмысты күшейту;
тоқтап тұрған кәсiпорындарды және тиiмдiлiгi аз өндiрiстердi
белгiленген тәртiппен кейiннен шағын кәсiпкерлiк субъектiлерiне бере
отырып, оларды сегменттеудi одан әрi жалғастыру;
бизнес-инкубаторлар құру жөніндегі жұмысты жалғастыру, сондай-ақ бұл
үрдіске үкіметтік емес ұйымдарды тартуды жандандыру;
шағын кәсiпкерлiк саласына кредиттiк ресурстар тартуға ықпал ету;
өзiн-өзi қамтушыларға өз iсiн ұйымдастыруда арнайы көмек шараларын
әзiрлеу қажет.
3.3.1.4. Қоғамдық жұмыстардың тиiмдiлігiн арттыруҚоғамдық жұмыстардың тиiмдiлiгiн арттыру мақсатында мынадай шаралар
қабылдау:
өңiрлердiң ерекшелiктерiн ескере отырып, қоғамдық жұмыстар
ұйымдастыру жүйесiне экономикалық қажеттiлiк сипатын берiп, оны жетiлдiре
түсу;
аудан, қала, ауыл инфрақұрылымын дамытуға бағытталған қоғамдық
жұмыстарды басым түрде ұйымдастыру;
қоғамдық жұмыстар бойынша берешектерге жол бермеу;
ауылдық жерлерде қоғамдық жұмыстар ұйымдастыруды жандандыру;
кедейлердiң қоғамдық жұмыстарға қатысуына мониторинг жүргiзу тетiгiн
жетiлдiру;
халықтың неғұрлым осал топтары үшiн (кәмелетке толмаған балалар
тәрбиелеушi жалғызiлiктi көп балалы ата-аналар, зейнетке шығуына екi жылы
қалған зейнет алдындағы жастағылар, мүгедектер) қоғамдық жұмыс түрлерiн
көбейту қажет.
3.3.1.5. Кәсiби даярлауды және қайта даярлауды жақсартуЖұмыссыздарды кәсiби даярлау және қайта даярлау жүйесiнiң
пәрмендiлiгiн арттыру мақсатында мынадай шаралар қабылдау:
облыстық, қалалық, аудандық еңбек рыноктарының жұмыс күшiне
қажеттiлiгiне жүйелi түрде мониторинг жүргiзiп тұру;
жергiлiктi еңбек рыногындағы қажеттiлiктi ескере отырып,
жұмыссыздарды кәсiби даярлау және қайта даярлау жүйесiн жетiлдiру;
бастауыш кәсiптiк білім беретiн мемлекеттік мекемелерiнiң
материалдық-техникалық базасын сақтау және дамыту жөнiнде шаралар
қабылдау;
жергiлiктi деңгейде жұмыссыздарды даярлау және қайта даярлау
қажеттiлiгiн айқындауға, әзiрлеуге және өткізуге ықпал ету мақсатында
ұйымдардың, кәсiби одақтардың, YЕҰ-дың, жергiлiктi атқарушы органдардың,
оқу орындарының ынтымақтастығын ынталандыру;
жұмысшылар мен мамандар даярлауды реттеу мақсатында еңбек
рыногындағы сұраныс құрылымының өзгеру үрдiстерiнiң орта және ұзақ
мерзiмдi болжамдау әдiстемесiн әзiрлеу;
еңбек құқығына мiндеттi түрде оқыта отырып, шаруашылықты нарықтық
сипатта жүргiзуге оқытудың неғұрлым тиiмдi білім беру бағдарламаларын
қамтитын оқудың жаңа нысандары мен әдiстерiн қалыптастыру;
мүгедектердi оқыту жөнiнде арнайы шаралар әзiрлеу;
ауыл қызметкерлерiнiң біліктiлiгiн арттыру және олардың жаңа
мамандықтар алуы үшiн жағдайлар жасау;
еңбек рыногының қажеттiлiктерiне сәйкес шағын қалаларда
оқу-өндiрiстiк курстар ұйымдастыру қажет.
3.3.1.6. Микрокредит беруді кеңейту жөніндегі шараларЕлде микрокредит берудiң пәрмендi жүйесiн құру мақсатында:
"Микрокредиттiк ұйымдар туралы" Қазақстан Республикасының Заңын
қабылдау;
микрокредиттеу схемаларын барынша орталықсыздандыруды қамтамасыз
ету;
елде микрокредиттiк ұйымдардың (банк операцияларының жекелеген
түрлерiн жүргiзуге құқығы бар банктiк емес құрылымдар) қызметi үшiн
қолайлы жағдайлар жасау;
микрокредит ресурстарын беру рыногындағы сұраныс пен ұсыныстың
теңдестiгiне талдау жүргiзу;
микрокредиттеудiң негiзгi мақсатты топтарын айқындау;
халықтың әлеуметтiк осал топтарына, әсiресе әйелдерге - жалғызiлiктi
және көп балалы аналарға гранттар мен кредиттердi басым түрде берудi
қамтамасыз ету;
өз бизнесiн ұйымдастыруда ауыл әйелдерiне (оқыту, микрокредиттеу),
әйелдер басқаратын шағын кәсiпорындарға қолдау көрсету жөнiнде шаралар
қолдану;
микрокредит берудiң табысты практикасының мысалдарын белсендi түрде
насихаттау қажет.
3.3.2. Әлеуметтiк саланы дамыту
3.3.2.1. Демографиялық және көші-қон факторларының кедейлiкке әсерiн бәсеңдету жөніндегі шаралар
Демографиялық факторлардың кедейлiкке әсерiн бәсеңдету мақсатында мынадай шараларды қолдану:
Әзiрленiп жатқан Қазақстан Республикасының демографиялық және көшi-қон саясатының 2004-2010 жылдарға арналған бағдарламасында көп балалы отбасыларын қолдау жөнiнде шаралар көздеу;
аналардың репродукциялық денсаулығын нығайту жөніндегі шараларды көздеу;
әсiресе көп балалы отбасылар саны көп аудандарда халықтың отбасын жоспарлау жөніндегі ақпаратқа қол жетiмдiлiгiн жақсарту;
халықтың репродукциялық жүйесiне қатысты ауруларды алдын ала анықтауды және емдеудi қамтамасыз ету қажет.
Көшi-қонның кедейлiкке ықпалын төмендету мақсатында мынадай шаралар қолдану:
ауыл халқын жұмыспен қамтуға жәрдемдесу жөнiнде арнайы шаралар дайындау және жүзеге асыру, ауылдың әлеуметтiк инфрақұрылымын нығайту жолымен көшi-қон орын алып отырған жерлерде жұмыспен қамтудың нәтижелi болуын қамтамасыз ету;
еңбек көшi-қонын реттеу тетiгiн жетiлдiру;
оралмандарды жайғастыруға және жұмысқа орналастыруға, олардың келiп қоныстанған жерлерде олардың жергiлiктi әлеуметтiк ортаға бейiмделуiне барынша көмек көрсету;
көшiп келу квотасы бойынша қоныс аударған оралмандарды қабылдау, орналастыру, жайғастыру және тұрғын үймен қамтамасыз ету жөніндегі мiндеттемелердiң орындалуын қамтамасыз ету;
босқын ретiнде танылған адамдардың әлеуметтiк ортаға кiрiгуi және олардың шыққан мемлекеттерiне өз еркiмен қайтып оралуы үшiн жағдайлар жасалуын қамтамасыз ету қажет.
3.3.2.2. Халықтың денсаулық сақтау қызметтерiне қол жетiмділiгiн жақсарту жөніндегi шаралар
Халықтың денсаулық сақтау қызметтерiне қол жетiмдiлiгiн жақсарту үшiн:
халыққа тегiн көрсетiлетiн медициналық көмектiң кепiлдi көлемiнiң орындалуын қамтамасыз ету;
медицина қызметкерлерін ауылдық жерде жұмыс істеуге тарту жөнінде шаралар қолдану;
әсiресе ауылдық жерде аурулардың алдын алуға бағдарланған бастапқы медициналық-санитариялық көмектi, сондай-ақ бірiншi кезекте - халықтың әлеуметтiк осал топтары үшін медициналық көмектiң жаңа ұйымдық нысандарын (мысалы, күндiзгi стационарлар, үйдегi стационарлар, ауылдық жердегi медициналық көмектiң, оның ішiнде дәрі-дәрмекпен көмектесудiң ұтқыр нысандары) басым дамыту;
қалалық және ауылдық жерлер бөлiнiсiнде әйелдердiң акушергинекологтармен, акушеркалармен және балалардың бала дәрiгерлерiмен қамтамасыз етілу нормативтерiн әзiрлеу;
өмiрлiк маңызы зор дәрiлiк заттардың айналымына мемлекеттік бақылауды күшейту және дәрiлiк заттардың құнын арзандату мақсатымен отандық фармацевтика өнеркәсiбiн дамыту;
туберкулезбен, қаны аздықпен және басқа да әлеуметтiк маңызы бар аурулармен күрес жүргiзу тиiмдiлiгiн арттыру;
бұқаралық ақпарат құралдарын пайдалана отырып салауатты өмiр салтын насихаттауды күшейту;
әсiресе жастар арасында ЖҚТБ/АҚТҚ-ның алдын алу жөнiнде түсiндiру жұмысын жүргiзу;
омыраумен тамақтандырудың кеңейтiлген бағдарламаларын iске асыру, сондай-ақ тыныс жолдарының вирустық және iшек инфекцияларының, балалар тамағы рационындағы йод және темір тапшылығының алдын алу және басқа да шаралар есебiнен сәбилер мен балалар өлiмiнiң алдын алуды қамтамасыз ету; аналар өлiмiн азайту жөнiнде шаралар қабылдау;
отбасын жоспарлау жүйесiн одан әрi жетiлдiру жөнiнде шаралар әзiрлеу;
денсаулық сақтаудың мемлекеттік емес секторын одан әрi дамыту жөнiнде шаралар қабылдау қажет.
3.3.2.3. Халықтың білім беру қызметтерiне қол жетiмдiлiгiн жақсарту
Халықтың білім беру қызметтерiне қол жетiмдiлiгiн жақсарту үшiн:
бірiншi кезекте ауылдық жерде жалпы білім беру мектептерi желісін дамыту;
мектепке дейiнгi және мектептен тыс білім беру ұйымдары, бастауыш және орта кәсiптiк білім беру оқу орындары желісін дамыту;
барлық үлгiдегi интернат мекемелерi желісін кешкi мектептер, оқу-консультациялық пункттер желісін дамыту;
ауылдық жердегi шалғай аудандардың бастауыш және орта кәсiптiк білім беру оқу орындарының оқушыларын жатақханаларға орналастыру мәселесiн шешу;
балаларды мектептерге кiдiрiссiз жеткізудi және оларды сабақтан кейiн үйлерiне алып келудi қамтамасыз ету;
біліммен қамтылмаған мектеп жасындағы балаларды анықтау және оларды мектепке қайтару үшiн жұртшылықтың кеңiнен тартылуын қамтамасыз ету;
оқу орындарына бармай жүрген мектеп жасындағы балаларды есепке алу тетiгiн жетiлдiру;
әлеуметтiк жағынан осал отбасыларының балалары үшiн жалпыға бірдей мiндеттi орта білім беру қорларының қаражаты есебiнен жалпы білім беретiн мектептерде ыстық тамақ берiлуiн кеңейту;
әлеуметтiк осал отбасыларының балаларына киім-кешек, оқу құралдарын сатып алуда көмек көрсету;
әлеуметтiк осал отбасыларының балаларына жергiлiктi бюджеттер есебiнен жазғы демалыс ұйымдастыру;
жалпыға бірдей мiндеттi орта білім беру қорларына бюджет қаражатының дер кезiнде және толық аударылуын қамтамасыз ету;
қараусыз балаларға арналған уақытша ұстайтын баспана-үйлерiнiң жұмыс iстеп тұрған желісін жетiлдiру қажет.
3.3.2.4. Халықтың әлеуметтік осал топтарына мемлекеттік әлеуметтiк көмек көрсету жүйесiн жетiлдiру
Халықты әлеуметтiк қорғаудың қазiргi жүйесiн талдау негiзiнде мынадай шаралар қолдану:
отбасының әлеуметтiк-демографиялық көрсеткiштерiн барынша нақты талдау негiзiнде мұқтаждықты, кiрiс, мүлiк деңгейiн және мемлекеттік атаулы әлеуметтiк көмек көрсетудiң басқа да өлшемдерiн бағалау әдiстерiн жетiлдiру;
ең төменгi жалақы мөлшерiн ең төменгi күнкөрiс деңгейiне дейiн кезең-кезеңмен жеткізу;
халықты әлеуметтiк қорғаумен айналысатын мемлекеттік органдар арасында функцияларды үйлестiрудi күшейту және айқын бөлу есебiнен әлеуметтiк көмек бағдарламаларын әкiмшiлiк басқару тиiмдiлiгiн арттыру;
әлеуметтiк төлемдер алушыларды сәйкестендiрудiң бірыңғай жүйесiн әзiрлеу және олардың тiркелiмiн практикаға енгізу;
халықтың тұрмыс деңгейiн арттыруға бағытталған әлеуметтiк бағдарламалардың тиiмдiлiгiн бағалау әдiстемесiн жетiлдiру;
жинақтаушы зейнетақы жүйесiн дамытудың нормативтiк құқықтық базасын жетiлдiру;
көмек алушыларды тұрмыстық проблемаларды шешуде бастамашылық пен тапқырлық танытуға ынталандыратын, әлеуметтiк масылдық пиғылды болдырмауға бағытталған тетiктер әзiрлеу;
тұрмыстық зорлық-зомбылыққа ұшыраған әйелдер мен балалар үшiн дағдарыс орталықтарын құру қажет.
3.3.3. Инфрақұрылымды дамыту
3.3.3.1. Халықтың тұрғын үймен және коммунальдық қызметтермен қамтамасыз етiлуiн жақсарту жөніндегi шаралар
Халықтың тұрғын үймен және коммунальдық қызметтермен қамтамасыз етiлуi үшiн:
халықтың тұрғын үй жағдайларын жақсарту үшiн ұзақ мерзiмдi несие беру жүйесiн жетiлдiру;
тұрғын үйлердi және әлеуметтiк сала объектілерін қайта жаңарту және салу жобаларын әзiрлеу мен iске асыру кезiнде дене мүмкiндiктерi шектеулi азаматтар үшiн жағдайлар көздеу;
ауылдық жерде электр энергиясын тұрақты берудi қамтамасыз ету, сондай-ақ электр тұтынуды есепке алу жүйелерiн енгізу жөнiнде шаралар әзiрлеу;
ауылдық елдi мекендердi газдандыру жөнiнде шаралар қолдану;
табиғи монополиялар субъектiлерiнiң ұсынылатын қызметтерге бағалар мен тарифтер белгiлеуiнiң ашықтығы мен негiздiлiгiн қамтамасыз ететiн олардың қызметiне мониторинг жүргiзу жүйесiн жетiлдiру қажет.
3.3.3.2. Халықты сумен қамтамасыз етудi жақсарту жөніндегі шаралар
Халықты сумен, соның iшiнде таза ауыз сумен қамтамасыз етудi жақсарту жөніндегі шаралар Қазақстан Республикасы Yкіметінiң 2002 жылғы 23 қаңтардағы № 93 қаулысымен бекітілген 2002-2010 жылдарға арналған "Ауыз су" салалық бағдарламасы шеңберiнде жүзеге асырылатын болады.
Аталған Бағдарламаға сәйкес ел халқының кедейлiгiн азайту мәселелерi мынадай шараларды iске асыру арқылы шешiмiн табатын болады, олар:
мейлiнше мұқтаж елдi мекендерді сумен қамтамасыз ету және ауыз сумен, коммунальдық-тұрмыстық және шаруашылық сумен жабдықтауды жақсарту жөнiнде бірiншi кезектегi шараларды әзiрлеу;
республикалық және жергiлiктi инвестициялық жобалар шеңберiнде iске асырылатын ауыз сумен жабдықтау объектілерін оңалту және салу жобаларын, су шаруашылығы бойынша жобаларды басым қаржыландыруды қамтамасыз ету;
табиғи су тоғандары мен су көздерiнен шалғай республиканың ауылдық елдi мекендері мен өңiрлерiн сапалы ауыз сумен қамтамасыз ету үшiн магистральдық топтама су құбырлары мен сумен жабдықтау объектілерін жөндеу және қайта жаңарту;
ауыл шаруашылығын орнықты жүргiзу және су ресурстарын тиiмдi пайдалану жөнiнде халыққа көмек көрсетуге бағытталған Қызылорда облысының су пайдаланушылар қауымдастығының тәжiрибесiн қолдану жөнiнде шаралар қабылдау;
ауыз су көздерi қатты ластанған аудандарда (Атырау, Маңғыстау, Қызылорда облыстары, Алматы және Оңтүстiк Қазақстан облыстарының жекелеген аудандары) халықтың қолы жететiндей бағамен бөтелкеге құйылған су өндiрiсiн ұйымдастыру мәселелерiн пысықтау;
су шаруашылығы объектілерін қайта жаңартуға және пайдалануға бағытталған қаражаттың мақсатты пайдаланылуына бақылауды күшейту;
қайталанбалы және айналмалы сумен жабдықтауды барынша пайдаланып ресурстар үнемдейтiн технологиялар енгізу кәсiпорындарда айналмалы және қайта пайдаланылатын су көлемiн ұлғайту.
3.3.3.3. Халықты жолмен, көлікпен, байланыс қызметтерiмен қамтамасыз етуді жақсарту жөніндегі шаралар
Халықты жолмен, көлiкпен және байланыс қызметтерiмен қамтамасыз етудi жақсарту үшін:
ауылдық елдi мекендермен байланыстырылатын автомобиль жолдарын оңалтудың және салудың өңiрлiк бағдарламаларын қабылдау;
республика өңiрлерiнде денсаулық сақтау, білім беру, мәдениет, спорт салаларының мемлекет кепiлдiк берген қызметтерiн алатын орындарға көлiкпен баруға тұрғындардың барынша аз уақыт жұмсауын қамтамасыз ететiн нормативтер әзiрлеу;
елдi мекендердiң тыныс-тiршiлiгiн қамтамасыз ету объектілерін қолдауға, жергiлiктi маңызы бар автомобиль жолдарын қайта жаңартуға, инфрақұрылымды дамытудың әлеуметтiк маңызы бар жобаларын iске асыруға бағытталған жергiлiктi инвестициялық жобаларды басыңқы жобалар ретiнде айқындау;
телекоммуникация қызметтерiнiң ең төменгi жиынтығын айқындау және оларды халқының адам саны 200 және одан да көп ауылдық елдi мекендер тұрғындарына ұсынуды қамтамасыз ету;
почта байланысы қызметтерiнiң ең төменгi жиынтығын айқындау және олардың шалғайдағы ауылдық және халқы аз елдi мекендер тұрғындарына сапалы берiлуiн қамтамасыз ету;
ауылдық емдеу-сауықтыру ұйымдарын (фельдшерлiк-акушерлiк пункттер, ауылдық дәрiгерлiк амбулаториялар, ауылдық учаскелiк ауруханалар) телефондандыру қажет.
3.3.4. Өңiрлiк деңгейдегi кедейлiктi азайту және қолайсыз
экологиялық факторлардың кедейлiкке әсерi
3.3.4.1. Өңірлiк деңгейдегi кедейлiкті азайту жөніндегі шаралар
Облыстардың әлеуметтiк және экономикалық даму деңгейлеріндегі айырмашылықтарды қысқарту арқылы тұрмыс деңгейіндегі өңiраралық теңсiздiктi кемiту кедейлiктi азайтудың маңызды факторы болып табылады, ол үшiн:
жаңа жұмыс орындарын құру және халықты жұмыспен қамтуды қамтамасыз ету мақсатында экономикасы шикiзат бағытындағы өңiрлерде өңдеушi өндiрiстердi дамыту жөнiнде шаралар қолдану;
даму келешегi бар экономикасы тоқыраудан өңiрлерде отандық және шетелдiк инвестицияларды тарту жөнiнде шаралар әзiрлеу;
Қазақстан аумағында тұратын жерiне қарамастан әлеуметтiк көмектiң заңнамамен белгiленген түрлерiне халықтың бірдей қол жетiмдiлiгiн қамтамасыз ету;
адамдардың тиiмсiз өндiрiс аймақтарынан тұруға және жұмысқа қолайлы өңiрлерге көшуiне ықпал ететiн шаралар әзiрлеу;
кедейлiктi азайту жөніндегі өңiрлiк бағдарламалар шегiнде кедейлiк шегiнен төмен деңгейде тұратын азаматтардың санын азайтуды қамтамасыз ету қажет.
Өңiрлiк деңгейдегi кедейлiктi азайту жөніндегі мақсаттарға қол жеткізу үшiн жергiлiктi атқарушы органдарға мынадай индикаторлар белгiленедi:
адам саны
N N | Өңiрдiң атауы | Кедейлiк шегiнен төмен деңгейде тұратын азаматтар саны (жылдың соңына) | |||
2002 ж. | 2003 ж. | 2004 ж. | 2005 ж. | ||
1 | Ақмола | 44376 | 35501 | 28401 | 22721 |
2 | Ақтөбе | 92518 | 74014 | 59212 | 47369 |
3 | Алматы | 160000 | 128000 | 102400 | 81920 |
4 | Атырау | 67056 | 53645 | 42916 | 34333 |
5 | Шығыс Қазақстан | 166937 | 133550 | 106840 | 85472 |
6 | Жамбыл | 136645 | 109316 | 87453 | 69962 |
7 | Батыс Қазақстан | 60511 | 48409 | 38727 | 30982 |
8 | Қарағанды | 72961 | 58369 | 46695 | 37356 |
9 | Қызылорда | 145853 | 116682 | 93346 | 74677 |
10 | Қостанай | 52794 | 42235 | 33788 | 27031 |
11 | Маңғыстау | 26118 | 20894 | 16716 | 13372 |
12 | Павлодар | 61687 | 49350 | 39480 | 31584 |
13 | Солтүстiк Қазақстан облысы | 56637 | 45310 | 36248 | 28998 |
14 | Оңтүстiк Қазақстан облысы | 117195 | 93756 | 75005 | 60004 |
15 | Алматы қаласы | 18806 | 15045 | 12036 | 9629 |
16 | Астана қаласы | 15400 | 12320 | 9856 | 7885 |
17 | Қазақстан Республикасы | 1295494 | 1036395 | 829116 | 663293 |
Кедендік шегінен төмен деңгейде тұратын азаматтардың санын 2003
жылдан 2005 жылға дейiнгі, кезеңдер 632201 азаматқа азайту жоспарланып
отыр.
Кедейлiк шегінен төмен деңгейде тұратын еңбек жасындағы азаматтар санын шағын несие беру, жұмыс орындарын құру, кәсiби оқу, әлеуметтiк жұмыс орындарын құру арқылы жұмыспен қамту саласында белсендi iс-шаралар жүргiзу есебiнен азайту көзделiп отыр.
Сонымен бірге өңiрлерде кедейлiк шегiнен төмен деңгейде тұратын табысы аз азаматтардың санын сондай-ақ зейнетақылар, жәрдемақылар және ең төменгi еңбекақы мөлшерiн ұлғайту есебiнен азайту көзделiп отыр.
3.3.4.2. Шағын қалалардағы кедейлiктi азайту
Шағын қалалардағы кедейлiктi азайту үшiн мынадай шаралар қолдану:
әр қаланың ерекшелiктерi мен мүмкiндiктерiн басшылыққа ала отырып, шағын қалаларды дамыту бағдарламасын әзiрлеу;
экономикалық тиiмдiлiк өлшемiн басшылыққа ала отырып, экономикасы тоқыраған шағын қалаларға инвестициялық көмек көрсетудi қамтамасыз ету;
тиiмсiз кәсiпорындарды қайта құрылымдап, олардың негiзiнде қажеттi ресурстары бар жаңа перспективалы өндiрiстер ашу;
өндiрiстi әртараптандыруды қамтамасыз ету;
таратылған кәсiпорындар негiзiнде шағын кәсiпкерлiктi дамытуды қамтамасыз ету;
шағын қалаларға біліктiлiгi жоғары кадрларды тарту үшiн жағдайлар жасау және ынта туғызу;
YEҰ тарапынан бизнес-орталықтар мен бизнес-инкубаторлар ұйымдастыруда көмек көрсету қажет.
3.3.4.3. Ауылдық жерлердегi кедейліктi азайту
Жалпы алғанда аграрлық саясатты және атап айтқанда, кiрiстердi қалыптастыру саясатын жетiлдiру ауылдағы кедейлiктi азайтудың басым бағыттары болуға тиiс, ол үшiн:
несие саясаты арқылы ауылшаруашылық тауар өндiрушiлерiн мемлекеттік қолдауды қамтамасыз ету;
ауылшаруашылық техникасының лизингiн дамыту;
ауылшаруашылық өнiмдерiн сатып алу орындарының желісін дамытуға жәрдемдесу;
келешегi жоқ өңiрлерден дамып келе жатқан өңiрлерге, аудан орталықтарына және шағын қалаларға iшкi көшi-қонды ынталандыру жөнiнде шаралар қолдану;
ауылшаруашылық өндiрiсi мамандарын даярлау үшiн кәсiби мектептер (лицейлер) желісін сақтау және дамыту жөнiнде шаралар қолдану;
ауылдық несие серiктестiктерiнiң дамуы үшiн жағдайлар жасау;
өзiн өзi жұмыспен қамту саласы ретiнде жеке қосалқы шаруашылықты дамыту үшiн жағдайлар жасау;
қол жетiмдi жергiлiктi шикiзат пен табиғи материалдарды пайдаланып, дәстүрлi қол өнepi мен ұсақ кәсiпшiліктерді дамыту үшiн жағдайлар жасау;
ауыл тұрғындарына бөлiнген егiстiк жерлердi пайдалану тиiмдiлiгiне талдау жасау және жердi өңдеуде, тұқым, тыңайтқыштар, жанар-жағар май материалдарын сатып алуда көмек көрсету;
ауылдық аудандарда сатып алу-дайындау орындарын ұйымдастыруда көмек көрсету қажет.
3.3.4.4. Халық кедейлiгiне экологиялық факторлардың қолайсыз әсерiн төмендету жөніндегі шаралар
Халық кедейлiгiне экологиялық факторлардың әсерiн төмендету мақсатында:
экологиялық ахуал және халық денсаулығына қатердiң болуы туралы шынайы және толық ақпаратқа халықтың кеңiнен қол жетiмдiлiгiн қамтамасыз ету;
халық арасында табиғи ресурстарға, соның iшiнде жануарлар мен өсiмдiктер дүниесiне ұқыпты қарау қажеттiлiгi туралы түсiндiру жұмыстарын жүргiзу;
меншiк нысандарына қарамастан табиғат пайдаланушылардың - заңды және жеке тұлғалардың экологиялық талаптарды орындауына бақылауды күшейту;
табиғи ресурстарды кешендi пайдаланудың ғылыми негiзделген схемаларын қолдану қажет.
3.3.5. Қоғам институттарының халықтың кедейлiк деңгейiн
төмендету жөнiндегі қызметiн жақсарту шаралары
3.3.5.1. Мемлекеттік органдардың кедейлік деңгейiн төмендету жөніндегі қызметiн жетiлдiру шаралары
Кедейліктi азайтуда мемлекеттік басқарудың тиiмдiлiгiн арттыру үшiн: халықты әлеуметтiк қорғаудың нормативтiк құқықтық базасын одан әрi жетiлдiру жөнiнде шаралар қолдану;
халықтың тұрмыс деңгейiне пәрмендi мониторинг жүргiзудi қамтамасыз ету және оны арттыру жөнiнде барабар шараларды дер кезiнде қолдану;
әлеуметтiк нормативтер негiзiнде ел халқын әлеуметтiк сала қызметтерiмен (білім, денсаулық сақтау, мәдениет және спорт) қамтамасыз ету жөнiнде шаралар қолдану;
әлеуметтiк бағдарламаларды iске асыруға бағытталған бюджет қаражатының дер кезiнде және толық аударылуын қамтамасыз ету;
алғашқы медициналық көмек, негізгі білім беру қызметтерiн, атаулы әлеуметтiк көмек көрсетуге бағытталатын қаражаттың мақсатты жұмсалуына бақылауды күшейту, бағалаудың нақты рәсiмдерi мен өлшемдерін пайдалана отырып, мониторинг жүйесiн енгізу;
табиғи монополиялар субъектiлерi шығындарының құрамын қалыптастыру кезінде ең алдымен олардың негіздiлiгiн, тұтынушылар үшiн тарифтердiң ашықтығы мен әдiлдiгiн ескеретiн амалдарды жетiлдiру;
экономикалық қызметтiң рұқсаттық жүйесiн одан әрi ырықтандыру жөнiнде шаралар қолдану, есептеме беру жүйесi мен рәсiмiн оңайлату;
кедейлiктi азайту мәселелерi бойынша мемлекеттік органдар мен мүдделi қоғамдық бірлестiктер арасында диалог жүргiзу практикасын енгізу; қоғамдық бірлестiктердi тарта отырып, кедейлiктi азайту мәселелерi жөнiнде тұрақты жұмыс iстейтiн консультативтiк-кеңесшi комиссиялар құру;
қалаларда және басқа да елдi мекендерде коммерциялық емес ұйымдар түрiнде кедейлiк проблемалары бойынша үйлестiру орталықтарын құруды ынталандыру;
бұқаралық ақпарат құралдарын, соның iшiнде жеке бұқаралық ақпарат құралдарын кедейлiктi азайту мәселелерi бойынша оң тәжiрибенi насихаттауға тарту;
мемлекет, YЕҰ және жеке құрылымдар тарапынан халықтың әлеуметтiк осал топтарын әлеуметтiк қолдаудың қазiргi нысандары туралы ақпарат тарату жөнiнде белсендi ақпараттық-насихат жұмысын жүргiзу қажет.
3.3.5.2. ?кіметтiк емес ұйымдар мен кәсiби одақтар бірлестiктерiнiң кедейлiк деңгейiн төмендету жөніндегі қызметке қатысу шаралары
?кіметтiк емес ұйымдар мен кәсiби одақтардың кедейлiк деңгейiн төмендету жөніндегі қызметiн жетiлдiру мақсатында:
мұқтаж адамдардың нақты санының негiзiнде кедейлердi қолдауға бюджеттік қажеттiлiкттердi қалыптастыру кезiнде YЕҰ-ың қатысуын қамтамасыз ету;
мемлекеттік атаулы әлеуметтiк көмекке қаражатты iске асыру кезiнде YEҰ көмегiмен мониторинг жүйесiн ұйымдастыру;
"Мемлекеттік атаулы әлеуметтiк көмек туралы" Қазақстан Республикасының Заңына сәйкес өңiрлер әкiмдерi құратын учаскелiк комиссиялардың құрамына мiндеттi түрде YЕҰ мен кәсiподақтардың өкiлдерiн енгізу;
кедейлiктi азайту мәселелерi бойынша нормативтiк құқықтық кесiмдер әзiрлеу жөніндегі жұмыс топтарына қоғамдық бірлестiктердiң өкiлдерiн тарту;
үкiметтiк емес жастар ұйымдарының қатысуымен білім беру сапасы саласында зерттеулер жүргiзу;
батыс елдерiнiң тәжiрибесi бойынша Қазақстанда әлеуметтiк қызметкерлер институтын құру жөнiнде шаралар жүйесiн әзiрлеу;
бұқаралық ақпарат құралдарын пайдалана отырып, қызметкерлердiң еңбек құқықтары және кәсiби одақтардың рөлi жөнiнде пiкiр алысулар ұйымдастыру; мектептерде жаңа нарықтық еңбек қатынастарына оқытудың жаңа бағдарламаларын әзiрлеу, қолданыстағы бағдарламаларға өзгерістер енгізу;
"Әлеуметтiк әрiптестiк туралы" Қазақстан Республикасы Заңының орындалуына бақылауды күшейту, кедейлiктi еңсеру тетiктерiнiң бірi ретiнде әлеуметтiк әрiптестiктiң үш жақты комиссияларын пайдалану;
шағын несие беру саласында жұмыс iстейтiн үкiметтiк емес ұйымдардың шағын несие беру қызметiнiң оң тәжiрибесiн тарату қажет.
3.3.5.3. Жеке сектордың кедейлiктi азайту жөніндегі қызметке қатысу шаралары
Жеке сектордың республикада кедейлiк деңгейiн төмендетудегi қызметiн жақсарту үшiн:
инвестор жұмыс iстейтiн өңiрде әлеуметтiк жауапкершiлiктi неғұрлым айқын бөлу үшiн орталық, жергiлiктi өкiмет органдары мен iрi инвесторлар арасында келісім-шарттар жасасу кезiнде қоғамдық тыңдаулар өткізу;
жұмыс берушiлердi жұмыс орындарын, соның iшiнде халықтың әлеуметтiк осал топтары үшiн жұмыс орындарын құруға ынталандыру мүмкiндiктерiне талдау жасау;
жұмыссыздарды жұмысқа қабылдау және оқыту кезiнде кәсiпорындарды ынталандыру жөнiнде шаралар қолдану;
кәсiптiк даярлау және қайта даярлау курстарын ұйымдастыру кезiнде мамандарға қажеттiлiктi айқындауға жұмыс берушiлердi тарту;
халықтың әлеуметтiк осал топтары үшiн тиiмдi жобаларды қаржыландыру үшiн iрi компаниялардың несие (шағын несие) беруi арқылы олардың әлеуетiн пайдалану;
халықтың әлеуметтiк осал топтарына қайырымдылық iс-шаралары нысанында әлеуметтiк көмек жүйесiн дамыту қажет.
3.3.5.4. Халықтың әлеуметтiк осал топтарын шешiмдер қабылдау процесiне тарту жөнiндегі шаралар
Халықтың әлеуметтiк осал топтарын шешiмдер қабылдау процесiне тарту мақсатында:
жергiлiктi мәнi бар маңызды проблемаларды шешу кезiнде халықтың әлеуметтiк осал топтарымен консультациялар өткізудi дағдыға айналдыру;
аумақтарды дамытудың басым бағыттарын айқындау, сондай-ақ көрсетiлетiн көмектiң мониторингiн ұйымдастыру және тиiмдiлiгiн бағалау кезiнде халықтың әлеуметтiк осал топтарының пiкiрлерiн ескеру қажет.
4. БАҒДАРЛАМАНЫ IСКЕ АСЫРУ ТЕТІКТЕРI
Бағдарламаны iске асыру жөніндегі iс-шаралар жоспарында белгiленген iс-шараларды кезең-кезеңмен орындау көзделген. Iс-шаралардың кешендiлiгi орталық және жергiлiктi атқарушы органдардың, жұмыс берушілер бірлестiктерi мен кәсiби одақтардың, үкiметтiк емес ұйымдардың қызметiн барынша үйлестiрiп, мүмкiндiктерiн шоғырландыруға мүмкiндiк бередi.
Бағдарламаны iске асыру тетiгiнiң тиiмдiлiгiн әлеуметтiк-экономикалық қызметтiң барлық бағыттары бойынша мақсатты бағытталған және келісілген iс-қимылдармен қамтамасыз ету көзделіп отыр. Сондықтан Бағдарламаны iске асырудың нақты шаралары мен тетiктерi сондай-ақ ел экономикасының тиiстi салаларының дамуын көздейтiн басқа салалық бағдарламаларда да көрiнiс табатын болады.
Сонымен қатар барлық облыстарда, Астана және Алматы қалаларында кедейлiктi азайту жөнiнде осындай өңiрлiк бағдарламалар әзiрленетiн болады.
Бағдарламаның мақсаттары мен мiндеттерiне қол жеткізу Қазақстан Республикасы Yкіметінiң оның iске асырылуына тұрақты мониторинг жүргiзуi арқылы бақыланатын болады, ол орталық деңгейде де, өңiрлiк деңгейде де жүзеге асырылады. Кедейлiктi азайту жөнiнде қолданылатын шаралардың тиiмдiлiгiн бағалау нәтижелерi бойынша, қажет болған жағдайда, Бағдарламаға және оны iске асыру жөніндегі Iс-шаралар жоспарына тиiстi түзетулер енгізілетiн болады.
5. ҚАЖЕТТI РЕСУРСТАР ЖӘНЕ ҚАРЖЫЛАНДЫРУ КӨЗДЕРI
Бағдарлама кешендi сипатта, сондықтан 2003-2005 жылдары Қазақстанда кедейлiктi азайтуға бағытталатын негiзгi қаражат экономиканың тиiстi салаларында кедейлiктi азайту мәселелерiн шешетiн қолданыстағы және әзiрленетiн мемлекеттік және салалық бағдарламалар шеңберiнде көзделетiн болады, оларға:
1) мынадай:
- "Білім беру";
- "Халық денсаулығы";
- 2003-2005 жылдарға арналған аграрлық-азық-түлiк;
- Қазақстан Республикасының автомобиль жолы саласын дамытудың 2001-2005 жылдарға арналған;
- Қазақстан Республикасында шағын кәсiпкерлiктi дамытудың және қолдаудың 2003-2005 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламалары;
2) мынадай:
мүгедектердi сауықтыру жөніндегі 2002-2005 жылдарға арналған;
- "Ауыз су";
- Қазақстан Республикасында ЖҚТБ iндетiне қарсы iс-қимыл жөнiнде 2001-2005 жылдарға арналған;
- нашақорлыққа және есiрткi бизнесiне қарсы күрес жөніндегі 2002-2003 жылдарға арналған;
- "Ауыл мектебi" салалық бағдарламалары жатады.
Жоғарыда аталған бағдарламаларды іске асыруға 2003-2005 жылдары республикалық және жергiлiктi бюджеттерден 610 млрд. теңгеден астам көлемде, соның iшiнде 2003 жылы - 185 млрд. теңгеден астам, 2004 жылы 197 млрд. теңгеден астам, 2005 жылы - 227 млрд. теңгеден астам қаражат бөлу көзделiп отыр.
Қазақстан Республикасында кедейлiк деңгейiне тiкелей немесе
жанама түрде ықпал ететiн мемлекеттік және салалық бағдарламалар
млн. теңге
Бағдарламалар | барлығы* | жылдар | |||
2002 | 2003 | 2004 | 2005 | ||
1) Мемлекеттік бағдарламалар | |||||
- "Білім" | 228000,0 | 76000,0 | 76000,0 | 76000,0 | 76000,0 |
- "Халық денсаулығы"; | 57047,5 | 5362,5 | 15 273,3 | 20 887,1 | 20887,1 |
- 2003-2005 жылдарға арналған аграрлық- азық-түлiк; | 145005,4 | 40220,8 | 49558,8 | 55225,8 | |
- 2001-2005 жылдарға арналған Қазақстан Республикасының автомобиль жолдары саласын дамыту; | 113313,8 | 34244,4 | 29437,4 | 49632,0 | |
- 2003-2005 жылдарға арналған Қазақстан Республикасында шағын және орта кәсiпкерлiктi дамыту және қолдау**; | 477,3 | 159,1 | 159,1 | 159,1 | |
Барлығы: | 543844,0 | 81362,5 | 165897,6 | 176042,4 | 201904,0 |
2) Салалық бағдарламалар | |||||
- 2002-2005 жылдарға арналған мүгедек- тердi оңалту | 3 382,2 | 605,5 | 1168 | 1206,5 | 1007,7 |
- "Ауыз су" | 28 712,9 | 6003,9 | 9049,3 | 13659,7 | |
- 2001-2005 жылдарға арналған Қазақстан Республикасында ЖҚТБ iндетiне қарсы iс- қимылдар жөніндегі | 303,0 | 85,9 | 101,0 | 101,0 | 101,0 |
- 2002-2003 жылдарға арналған нашақорлық- пен және есiрткi бизнесiмен күрес | 375,0 | 86,0 | 375,0 | ||
- "Ауыл мектебi" | 34 049,1 | 11712,5 | 11279,2 | 11057,4 | |
- "2003-2005 жылдарға арналған жастар саясаты"** | 485,4 | 242,7 | 242,7 | ||
Барлығы: | 67307,6 | 777,4 | 19 603,1 | 21 878,7 | 25825,8 |
ЖИЫНЫ | 611 151,6 | 82 139,9 | 185 500,7 | 197 921,1 | 227 729,8 |
* - сомалар 2002 жыл есепке алынбай келтiрiлген
** - бағдарламалар әзiрлену үстiнде
Сонымен қатар елде, атап айтқанда, әсiресе ауылдық жерде денсаулық сақтау, білім беру қызметтерiне, ауыз суға қол жетiмдiлiгiн арттыру саласында кедейлiктi азайтудың неғұрлым маңызды мәселелерін шешу үшiн халықаралық ұйымдардың мен донор елдердiң көмегiн тарту көзделуде.
6. БАҒДАРЛАМАНЫ IСКЕ АСЫРУДАН КYТІЛЕТIН НӘТИЖЕЛЕР
Тұтастай алғанда Бағдарламаның iске асырылуы және онда көзделген барлық шаралардың қолданылуы ел халқының әл-ауқатын арттыруға және оның одан әрi өсуi үшiн алғышарттар жасауға ықпал етуге тиiс. Халықтың жан басына шаққанда жалпы iшкi өнiм көлемiн 2028 АҚШ долларына жеткізу, жұмыссыздық деңгейiн 2002 жылғы 9,4%-дан 2005 жылы 8,1%-ға дейiн азайту, табысы ең төменгi күнкөрiс деңгейiнен төмен халықтың үлесiн 2005 жылы 2002 жылмен салыстырғанда төрттен бірге және кедейлiк шегiнен төмен тұратын халықтың үлесiн 48,8%-ға дейiн азайту көзделуде.
Ең алдымен ауылдық жерлерде халықтың денсаулық сақтау, білім беру, сумен жабдықтау, көлiк және коммуникация қызметтерiне қол жетiмдiлiгi жақсарады, жайсыз экологиялық факторлардың әсерi төмендейдi.
Халықтың тұрмыс деңгейіндегі өңiраралық теңсiздiк қысқарады.
7. Қазақстан Республикасында Кедейлiктi азайту жөніндегі
2003-2005 жылдарға арналған бағдарламаны iске асырудың
Іс-шаралар жоспары
ҚР Үкіметінiң 29.09.03 ж. № 992; 03.04.04 ж. № 272 қаулылармен жоспар өзгертілді
P/c N | Iс-шара | Аяқтау нысаны | Орындауға жауапты- лар | Іске асыру (орын- дау) мерзі- мі | Болжам- ды шығыс- тар |
|
1 2 3 4 5 6 7 | ||||||
1-БАСЫМДЫҚ. ЕЛДЕГI КЕДЕЙЛIКТIҢ ЖАЙ-КYЙIНЕ ОБЪЕКТИВТI БАҒА БЕРIЛУIН ҚАМТАМАСЫЗ ЕТУ | ||||||
1.1. КЕДЕЙЛIКТI СИПАТТАЙТЫН КӨРСЕТКIШТЕРДI ЖЕТIЛДIРУ | ||||||
1.1.1. Азық-түлiк және Нормативтік ЕХҚМ, СА, ІV Қаржы- азық-түлiк емес құқықтық БҒМ тоқсан ландыру тауарларға және кесім 2004 қажет қызметтерге ж. етіл- (тұрғын үйді мейді күтіп ұстау, көлік шығыстары және басқалар) жұмсалатын нақты шығындарды ескере отырып, күнкөрiс- тiң ең төменгi деңгейi мен құрылымына талдау жасау | ||||||
1.1.2. Орташа жан басына Нормативтік СА, ЕХҚМ І Қаржы- шаққанда күнкөрiс- құқықтық тоқсан ландыру тiң ең төменгi кесім 2004 қажет деңгейiнен төмен ж. етіл- табысы бар халық мейді санының мониторин- гін жетілдіру | ||||||
2-БАСЫМДЫҚ. ОДАН ӘРI ЭКОНОМИКАЛЫҚ ӨСУДI, ЖҰМЫСПЕН ҚАМТУДЫ АРТТЫРУ ЖӘНЕ КЕДЕЙ ХАЛЫҚТЫҢ ЕҢБЕК ӘЛЕУЕТIН IСКЕ АСЫРУ YШIН ЖАҒДАЙЛАР ЖАСАУ АРҚЫЛЫ ЖҰМЫССЫЗДЫҚТЫ АЗАЙТУДЫ ҚАМТАМАСЫЗ ЕТУ | ||||||
2.1. Экономикалық өсудi және кедейлiктi азайтуды қамтамасыз ету | ||||||
2.1.1. ЖIӨ орташа жылдық Қазақстан ЭЖМ, І Қаржы- нақты өсiмiн 6-7% Республика- мүделлі тоқсан ланды- қамтамасыз eту сының мемлекет- жыл ру Үкіметіне тік сайын қажет ақпарат органдар етіл- мейді | ||||||
2.1.2. Экономикалық өсудi Қазақстан ЕХҚМ, ІV Қаржы- қамтамасыз ету Республика- кәсіп- тоқсан ланды- үшiн әлеуметтік сының одақтар 2004 ру әрiптестіктің Үкіметі, мен жұмыс ж. қажет тетiктерiн кәсіподақ- берушілер- етіл- жетілдiру тардың дің рес- мейді республи- публика- калық лық бір- бірлестік- лестік- тері мен тері жұмыс беруші- лердің республи- калық бірлестік- тері арасындағы Бас келі- сімнің жобасы | ||||||
2.1.3. Салық салынатын Қазақстан ҚПА, ІІМ, ІV Қаржы- базаны арттыру Республика- ҚарМ, тоқсан ланды- мақсатында жасырын сының ЭЖМ, ИСМ, жыл ру бизнес, шаруашылық үкіметіне ӘдМ сайын қажет жүргiзушi субъек- ұсыныстар етіл- тiлердiң табыста- мейді рын жасыру фактор- ларының алдын алу, анықтау және жою жөніндегі шаралар- ды күшейту | ||||||
2.1.4. Зейнетақылар Республика- ЭЖМ, ІІІ Тиісті көлемiн кезең- лық бюджет ЕХҚМ тоқсан жылға кезеңмен арттыру комиссиясы- жыл арнал- жөнiнде ұсыныстар ның шешiмi сайын ған әзiрлеу респу- блика- лық бюджетке сәйкес | ||||||
2.1.5. Республикалық және Республика- ЭЖМ, ЕХҚМ, ІІІ Тиісті жергілiктi бюджет лық және ҚарМ, ДСМ, тоқсан жылға қаражаты есебiнен жергілікті БҒМ, Ақ-, жыл арнал- ұсталатын мемле- бюджет паратмині, сайын ған кеттiк органдар комиссия- Мәдениет- респу- мен мекемелердiң ларының мині, блика- қызметкерлерiне шешімдері облыстар, лық жалақыны арттыру Астана бюджет- жөнiнде ұсыныстар және ке әзiрлеу Алматы сәйкес қалала- рының әкімдері | ||||||
2.2. Жұмыспен қамтуды арттыру және жұмыссыздықты азайту | ||||||
2.2.1. Еңбек рыногындағы Қазақстан ЕХҚМ, ЭБЖМ, ІV Қаржы- сұранысты ескере Республика- ИСМ,ЭМРМ, тоқсан лан- отырып жаңа жұмыс сының АШМ, ККМ, 2003 дыру орындарын құру Үкіметіне облыстар- ж. қажет жөнiнде ұсыныстар ұсыныстар дың, Астана етіл- дайындау және Алматы мейді қалала- рының әкімдері | ||||||
2.2.2. Жұмыспен қамту Қазақстан ЕХҚМ, І Қаржы- жөнiндегі уәкiлет- Республика- облыстар, тоқсан ланды- тi органдар сының Астана 2004- ру жұмыссыздарға Үкіметіне және 2005 қажет еңбек құқықтары ақпарат Алматы ж.ж. етіл- мәселелерi бойынша қалала- мейді консультация беру рының жөнiнде қызметтер әкімдері көрсетудi енгізсiн | ||||||
2.2.3. Бос жұмыс орында- Қазақстан ЕХҚМ, ІV Қаржы- рының жалпы Республика- облыстар, тоқсан ланды- қалалық, салалық, сының Астана жыл ру мамандандырылған Үкіметіне және сайын қажет жәрмеңкелерiн ақпарат Алматы етіл- ұйымдастыру және қалала- мейді өткізу рының әкімдері | ||||||
2.2.4. Өңiрлерде жұмыс Қазақстан ЕХҚМ, ІV Қаржы- күшiн өзара Республика- облыстар, тоқсан ланды- алмастыру мақса- сының Астана жыл ру тында еңбек Үкіметіне және сайын қажет рыногының монито- ақпарат Алматы етіл- рингін жүзеге қалала- мейді асыру рының әкімдері | ||||||
2.2.5. Жұмыспен қамту Нормативтiк ЕХҚМ жыл Қаржы- мәселелерi құқықтық сайын ландыру бойынша норматив- кесiмдердiң қажет тiк құқықтық жобалары етіл- базаны жетiлдiру мейді | ||||||
2.3. Шағын бизнесті дамыту | ||||||
2.3.1. Халықтың әлеумет- Қазақстан облыстар- ІV Қаржы- тiк осал топтары- Республика- дың, тоқсан ланды- ның жергілiкті сының Астана жыл ру атқарушы органдар Үкіметіне және сайын қажет тарапынан қолдауды ақпарат Алматы етіл- қамтамасыз ету қалала- мейді арқылы шағын рының бизнеске қатысуына әкімдері қол жеткізудi қамтамасыз ету | ||||||
2.3.2. Шағын бизнес Жергілiктi облыстар- ІV Қаржы- субъектілерiне атқарушы дың, тоқсан ланды- өндiрiстiк пайда- органдар- Астана жыл ру ланылмайтын үй- дың және сайын қажет жайларды өндiрiс шешімде- Алматы етіл- мақсаттарында рі қалала- мейді пайдалану шартымен рының оларды кейiннен әкімдері меншiкке берумен шағын бизнес субъектiлерiне жалға немесе сенiмгерлiк басқаруға беру арқылы шағын кәсіпкерлiктi дамытуды жандандыру | ||||||
2.3.3. Шағын кәсiпкерлiк Қазақстан ИСМ, ІV Қаржы- саласына кредиттiк Республика- облыстар- тоқсан ланды- ресурстарды тарту сының дың, жыл ру жөнiндегі жұмысты Yкіметіне Астана сайын қажет жалғастыру ақпарат және етіл- Алматы мейді қалала- рының әкімдері | ||||||
2.4. Қоғамдық жұмыстардың тиімділігін арттыру | ||||||
2.4.1. Қоғамдық жұмыс- Қазақстан ЕХҚМ, ІV Тиісті тарға экономикалық Республика- облыстар- тоқсан бюджет- тиiмдiлiк, өңiрдiң сының дың, жыл тік ерекшелiктерiн Yкіметіне Астана сайын бағдар- берудi ескере ақпарат және ламалар отырып, оларды Алматы шеңбе- ұйымдастыру жүйе- қалала- рінде сін жетiлдiру, рының ауылдық жерлердегi әкімдері қоғамдық жұмыста- рын жандандыру | ||||||
2.4.2. Қоғамдық жұмыстар- Қазақстан ЕХҚМ, І Қаржы- дың мониторингін Республика- облыстар- тоқсан ланды- жетiлдiру сының дың, 2004 ру Yкіметіне Астана ж. қажет ақпарат және етіл- Алматы мейді қалала- рының әкімдері | ||||||
2.5. Кәсiби даярлауды және қайта даярлауды жақсарту | ||||||
2.5.1. Облыстық, қалалық, Нормативтiк ЕХҚМ, І Қаржы- аудандық еңбек құқықтық облыстар- тоқсан ланды- рыноктарының жұмыс кесiмдер дың, 2004 ру күшiне сұранысының Астана ж. қажет мониторингiн және етіл- жетiлдiру Алматы мейді қалала- рының әкімдері | ||||||
2.5.2. Білім беру ұйымда- Қазақстан ЕХҚМ, БҒМ, ІV Тиісті рындағы еңбек Республика- облыстар- тоқсан бюджет- рыногының қажетті- сының дың, жыл тік ліктерiне сәйкес Үкіметіне Астана сайын бағдар- жұмыссыздарды ақпарат және ламалар кәсiби даярлауды, Алматы шеңбе- біліктiлiгiн қалала- рінде арттыру мен қайта рының даярлауды жүзеге әкімдері асыру | ||||||
2.5.3. Бастауыш және Жергілікті БҒМ, ІІІ Тиісті орта білім беру атқарушы облыстар- тоқсан бюджет- оқу орыңдарының органдар- дың, 2003 тік iшiнен конкурстық дың шешім- Астана ж. бағдар- негiзде жұмыспен дері және ламалар қамтылмаған Алматы шеңбе- азаматтар мен қалала- рінде жұмыссыздарды рының даярлау және қайта әкімдері даярлау жөніндегі орталықтарды анықтау | ||||||
2.5.4. Бастауыш кәсіби Қазақстан БҒМ, ІV Қаржы- білім беру Республика- облыстар- тоқсан ланды- мемлекеттік сының дың, жыл ру мекемелерiнiң Үкіметіне Астана сайын қажет материалдық-техни- ақпарат және етіл- калық базасын Алматы мейді сақтау мен дамыту қалала- жөнiнде шаралар рының қабылдау әкімдері | ||||||
2.5.5. Еңбек ету құқығына Қазақстан БҒМ, І Қаржы- мiндеттi оқыта Республика- облыстар- тоқсан ланды- отырып шаруашылық сының дың, 2004 ру жүргiзудiң қазіргі Үкіметіне Астана ж. қажет заманғы әдiстерiн ақпарат және етіл- оқытудың неғұрлым Алматы мейді тиiмдi білім беру қалала- бағдарламаларын рының қамтитын оқытудың әкімдері жаңа нысандары мен әдістерін қалыптастыру | ||||||
2.5.6. Шағын қалалар Қазақстан ЕХҚМ, ІV Қаржы- мен ауылдық Республика- облыстар- тоқсан ланды- жерлерде тұратын сының дың, жыл ру жұмыссыздарға Үкіметіне Астана сайын қажет біліктілiгін ақпарат және етіл- арттыру және Алматы мейді олардың жаңа қалала- мамандықтар алуы рының үшін жағдайлар әкімдері жасау | ||||||
2.5.7. Жұмысшылар мен Нормативтік ЕХҚМ, ЭЖМ, ІІІ Қаржы- мамандарды әзір- құқықтық БҒМ, ЭМРМ, тоқсан ланды- леуді реттеу кесім ИСМ, ККМ, 2004 ру мақсатында еңбек АШМ, ж. қажет рыногындағы облыстар- етіл- сұраныс құрылымын дың, мейді өзгертудің үрдістерін Астана орта және ұзақ және мерзімдi болжамдау Алматы әдістемесін әзірлеу қалала- рының әкімдері | ||||||
2.5.8. Мүгедектерді оқыту Қазақстан БҒМ, ЕХҚМ, ІІ Қаржы- жөнінде арнаулы Республика- облыстар- тоқсан ланды- шаралар әзірлеу сының дың, 2003 ру Үкіметіне Астана ж. қажет ақпарат және етіл- Алматы мейді қалала- рының әкімдері | ||||||
2.6. Микрокредиттеуді кеңейту жөніндегі шаралар | ||||||
2.6.1. Халықтың әлеумет- Қазақстан АБҚҰК ІV Қаржы- тiк осал топтары- Республика- (келісім тоқсан ланды- нан, әсіресе сының бойынша), жыл ру ауылдағы әйелдердi Үкіметіне облыстар- сайын қажет микрокредиттеу ақпарат дың, етіл- бағдарламаларымен Астана мейді қамтуды кеңейту және Алматы қалала- рының әкімдері, "Микро- кредит" ҒӨБ (келісім бойынша) | ||||||
2.6.2. Микрокредит Қазақстан ЭЖМ, ХБ ІІ Қаржы- ресурстарын беру Республика- (келісім тоқсан ланды- рыногындағы сының бойынша), 2004 ру сұраныс теңгерi- Үкіметіне ИСМ, АШМ, ж. қажет мiне және ұсыныс- ұсыныстар ЕХҚМ, етіл- тарға талдау облыстар- мейді жүргiзу дың Астана және Алматы қалала- рының әкімдері, ҚМЕК (келісім бойынша), "Микро- кредит" ҒӨБ (келісім бойынша) | ||||||
2.6.3. Микрокредиттеу Қазақстан ЭЖМ, іІІІ Қаржы- саласында жұмыс Республика- Ақпарат- тоқсан ланды- істейтін үкі- сының мині жыл ру меттік емес Үкіметіне ИСМ, АШМ, сайын қажет ұйымдардың оң ақпарат ЕХҚМ, етіл- тәжiрибелерiн облыстар- мейді тарату жөніндегі дың, Астана шараларды қабылдау және Алматы қалалары- ның әкімдері, ҚМЕК (келісім бойынша), "Микро- кредит" ҒӨБ (келісім бойынша) | ||||||
3.БАСЫМДЫҚ. ХАЛЫҚТЫҢ БАЗАЛЫҚ БІЛІМ АЛУҒА, AЛҒАШҚЫ МЕДИЦИНАЛЫҚ КӨМЕККЕ ҚОЛ ЖЕТІМДІЛІГІН АРТТЫРУ, МЕМЛЕКЕТТІК ӘЛЕУМЕТТІК КӨМЕК КӨРСЕТУДІҢ АТАУЛЫЛЫҒЫН КҮШЕЙТУ | ||||||
3.1. Кедейлiкке демографиялық және көші-қон факторларының әсерін бәсеңдету | ||||||
3.1.1. Көшiп келу квотасы Нормативтік КДА, І Тиісті бойынша қоныстан- құқықтық облыстар- тоқсан бюджет- ған оралмандарды кесімдердің дың, жыл тік қабылдау, жайғас- жобалары Астана сайын бағдар- тыру және тұрғын және ламалар үймен қамтамасыз Алматы шегінде ету жөнiндегі қалала- мiндеттемелердi рының орындауды әкімдері қамтамасыз ету | ||||||
3.1.2. Еңбек көшi-қонын Қазақстан ЕХҚМ, КДА ІІІ Қаржы- реттеу тетігiн Республика- тоқсан ланды- жетiлдiру сының 2003 ру Үкіметіне ж. қажет ұсыныстар етіл- мейді | ||||||
3.1.3. Отбасын жоспарлау Қазақстан ДСМ, БҒМ, ІІ Қаржы- жүйесiн одан Республика- АБҚҰК тоқсан ланды- әрi жетiлдiру сының (келісім 2005 ру жөнiндегі Үкіметіне бойынша) ж. қажет шараларды әзірлеу ұсыныстар етіл- мейді | ||||||
3.2. Халықтың денсаулық сақтау қызметтеріне қол жетімділігін жақсарту жөніндегі шаралар | ||||||
3.2.1. Туберкулезбен, Қазақстан ДСМ, ІV Тиісті анемиямен және Республика- облыстар- тоқсан бюджет- басқа да әлеумет- сының дың, жыл тік тік мәнi бар Үкіметіне Астана сайын бағдар- ауруларға қарсы ақпарат және ламалар күрестiң тиiмдi- Алматы шегінде лiгін арттыру қалала- рының әкімдері | ||||||
3.2.2. Аналар мен балалар Қазақстан ДСМ, ІV Тиісті өлiмiн азайту Республика- облыстар- тоқсан бюджет- жөнiнде шаралар сының дың, жыл тік қабылдау Үкіметіне Астана сайын бағдар- ақпарат және ламалар Алматы шегінде қалала- рының әкімдері | ||||||
3.2.3. Жастар арасында Қазақстан ДСМ, ІV Қаржы- АҚТҚ/ЖҚТБ-ның Республика- Мәдениет- тоқсан ланды- алдын алу жөнiн- сының мині жыл ру дегi түсiндiру Үкіметіне облыстар- сайын қажет жұмыстарын жүргізу ақпарат дың, етіл- Астана мейді және Алматы қалала- рының әкімдері | ||||||
3.2.4. Фельдшерлiк, Қазақстан ДСМ, ІІ Қаржы- фельдшерлiк- Республика- облыстар- тоқсан ланды- акушерлiк пункттер сының дың жыл ру мен ауылдық дәрi- Үкіметіне әкімдері сайын қажет герлiк амбулато- ақпарат етіл- риялардың жұмысын мейді жетiлдiру | ||||||
3.3. Халықтың білім алуға қол жетімділігін жақсарту жөніндегі шаралар | ||||||
3.3.1. Жалпы білім беру Республика- БҒМ, ІV Тиісті мектептерiнiң, лық және облыстар- тоқсан жылға бірiншi кезекте, жергілікті дың, жыл арнал- ауылдық жерлердегі бюджет Астана сайын ған мектептердiң, комиссия- және респу- барлық үлгiдегі ларының Алматы блика- интернат мекеме- шешімдері қалала- лық лерiнiң санын рының және Қазақстан әкімдері жергі- Республикасының лікті Үкіметі белгiле- бюджет- ген кепiлдiк терге берiлген мемлекет- сәйкес тiк желi нормати- вiне дейiн жеткізу | ||||||
3.3.2. Жалпыға бірдей Қазақстан БҒМ, ІV Қаржы- білім қорына Респулика- облыстар- тоқсан ланды- бюджеттік қаражат- сының дың, жыл ру тарды уақтылы Үкіметіне Астана сайын қажет және толық аудару- ақпарат және етіл- ды қамтамасыз ету, Алматы мейді қаражаттың жұмсалу қалала- тиiмдiлiгін арттыру рының және оған бақылау- әкімдері ды күшейту | ||||||
3.3.3. Оқу орындарына Қазақстан БҒМ, ІІМ, ІV Қаржы- бармаған мектеп Республика- облыстар- тоқсан ланды- жасындағы бала- сының дың, жыл ру ларды айқын есепке Үкіметіне Астана сайын қажет алуды тетiгін ақпарат және етіл- жетілдiру Алматы мейді қалала- рының әкімдері | ||||||
3.3.4. Тиiстi мектептерi Жергілікті БҒМ, ІІІ Тиісті жоқ елдi мекендер- атқарушы облыстар- тоқсан жылға ден балаларды органдар- дың жыл арнал- мектепке кiдiрiс- дың әкімдері сайын ған сiз жеткізудi шешімдері жергі- қамтамасыз ету лікті бюджет- терге сәйкес | ||||||
3.3.5. Аз қамтылған Жергілікті БҒМ, ІІІ Тиісті отбасылардан бюджет облыстар- тоқсан жылға шыққан мемлекеттік комиссия- дың, жыл арнал- жалпы білім беру ларының Астана сайын ған мектептерiнде шешімдері және жергі- оқитын оқушыларға Алматы лікті тегiн ыстық тамақ қалала- бюджет- ұйымдастыруды рының терге қамтамасыз ету әкімдері сәйкес | ||||||
3.3.6. Аз қамтылған Қазақстан БҒМ, І Тиісті отбасылар Республика- облыстар- тоқсан жылға балаларының жазғы сының дың, 2003, арнал- демалысын Үкіметі Астана 2005 ған ұйымдастыру қаулысының және ж.ж. жергі- жобасы Алматы лікті қалала- бюджет- рының терге әкімдері сәйкес | ||||||
3.3.7. Ауыл шаруашылық Қазақстан БҒМ, АШМ, ІІІ Қаржы- өндiрiс үшiн Республика- облыстар- тоқсан ланды- біліктi еңбек сының дың жыл ру қызметкерлерiн Үкіметіне әкімдері сайын қажет (жұмысшыларды, ақпарат етіл- мамандарды) даярлау мейді жөнiнде кәсiби мектептер (лицейлер) мен колледждер желiлерiн кеңейту жөнiнде шаралар қабылдау | ||||||
3.3.8. Арнаулы түзету Қазақстан БҒМ, ІІ Қаржы- білім беру Республика- облыстар- тоқсан ланды- ұйымдары желiлер- сының дың, жыл ру iн дамыту мен Үкіметіне Астана сайын қажет нығайту, кемтар ақпарат және етіл- балаларды оқыту Алматы мейді мен тәрбиелеу қалала- жөніндегі жұмысты рының жүзеге асыру әкімдері | ||||||
3.3.9. Жоғары оқу Қазақстан БҒМ, ДСМ, ІІ Қаржы- орындарын бiтiр- Республика- ҚарМ, тоқсан ланды- геннен кейiн сының ЭЖМ, АШМ, 2003 ру алған мамандық- Үкіметіне облыстар- ж. қажет тары бойынша ұсыныстар дың, етіл- Қазақстан Астана мейді Республикасының және білім беру, Алматы денсаулық сақтау қалала- және мәдениет рының ұйымдарында әкімдері кемiнде 3 жыл жұмыс iстеген, ауылдық жерлерде тұратын қарыз алушыларға мемле- кеттiк білім кредитiн және мемлекеттік студенттік кредитiн өтеу бөлiгiнде жеңiлдiктер беру мүмкiндiгін қарастыру | ||||||
3.3.10. Шалғай аудандар- Қазақстан БҒМ, ІІІ Қаржы- дан ауылдық Республика- облыстар- тоқсан ланды- жерлерден келген сының дың, жыл ру бастапқы және Үкіметіне Астана сайын қажет орта кәсiптiк оқу ақпарат және етіл- орындарының Алматы мейді оқушыларын жатақ- қалала- ханаларға орналас- рының тыру мәселелерiн әкімдері шешу | ||||||
3.4. Халықтың әлеуметтік осал топтарындағы кедейлікті азайту жөніндегі шаралар | ||||||
3.4.1. Жалғызiлiкті Қазақстан ЕХҚМ, І Қаржы- табысы aз егде Республика- облыстар- тоқсан ланды- азаматтардың және сының дың, 2004, ру мүгедек балалар- Үкіметіне Астана 2005 қажет дың интернат ақпарат және ж.ж. етіл- үйлерiнде, әлеумет- Алматы мейді тiк үйлерде және қалала- оңалту орталықта- рының рында орындармен әкімдері қамтамасыз етілуі мониторингін жетiлдіру | ||||||
3.4.2. Әлеуметтiк көмек Қазақстан ЕХҚМ, ІV Қаржы- көрсету бағдарла- Республика- облыстар- тоқсан ланды- маларымен әкiмшi- сының дың, жыл ру лiк басқарудың Үкіметіне Астана сайын қажет тиiмдiлігін ақпарат және етіл- арттыру Алматы мейді қалала- рының әкімдері | ||||||
3.4.3 Әлеуметтiк төлем Нормативтік ЕХҚМ 2004 Қаржы- алушылардың тiрке- құқықтық ж. ланды- лiмiн бірегейлен- кесім ру дiрудiң бірыңғай қажет жүйесiн әзiрлеу етіл- және практикаға мейді енгізу | ||||||
3.4.4. Белгілi бір Қазақстан ЕХҚМ, ІV Қаржы- тұрғылықты жерi Республика- ІІМ, тоқсан ланды- жоқ адамдар үшін сының облыстар- жыл ру әлеуметтiк бейiм- Үкіметіне дың, сайын қажет деу орталықтары- ақпарат Астана етіл- ның жұмыс істеп және мейді тұрған желісін Алматы жетілдiру қалала- рының әкімдері | ||||||
4.БАСЫМДЫҚ. ХАЛЫҚҚА ИНФРАҚҰРЫЛЫМДЫҚ ҚЫЗМЕТ КӨРСЕТУДІ ҚАМТАМАСЫЗ ЕТУДІ ЖАҚСАРТУ | ||||||
4.1. Халықтың тұрғын үймен және коммуналдық қызметтер көрсетумен қамтамасыз етілуін жақсарту жөніндегі шаралар | ||||||
4.1.1. Ауылдық елдi Қазақстан ЭМРМ, ІV Қаржы- мекендердi газдан- Республика- АШМ, тоқсан лан- дыру жөнiнде сының облыс жыл дыру шаралар қабылдау Үкіметіне әкімдері сайын қажет ақпарат етіл- мейді | ||||||
4.1.2. Халықтың тұрғын Қазақстан ХБ ІV Қаржы- үй жағдайларын Республика- (келісім тоқсан ланды- жақсарту үшiн сының бойынша), 2003 ру ұзақ мерзiмдi Үкіметіне ЭЖМ, ИСМ, ж. қажет кредиттеу жүйесін ұсыныстар облыстар- етіл- жетілдіру дың, мейді Астана және Алматы қалала- рының әкімдері | ||||||
4.1.3. Халықтың әлеумет- Қазақстан ИСМ, ЭЖМ, ІV Қаржы- тiк осал топтарына Республика- облыстар- тоқсан ланды- арналған арзан сының дың, 2003 ру тұрғын үй құрылы- Үкіметіне Астана ж. қажет сын салу жөнiндегі ұсыныстар және етіл- Мәскеу қаласы Алматы мейді үкіметінiң тәжіри- қалала- бесін пайдалану рының мүмкiндігін әкімдері қарастыру | ||||||
4.2. Халықты сумен қамтамасыз етуді жақсарту жөніндегі шаралар | ||||||
4.2.1. Ауылдағы елдi Республи- АШМ, ІІІ Тиісті мекендердi және калық облыс тоқсан жылға табиғи су қойма- және әкімдері жыл арнал- лары мен су жергі- сайын ған көздерiнен қашық- лікті респу- тағы өңiрлердi бюджет блика- сапалы ауыз сумен комиссия- лық қамтамасыз етуге ларының және арналған магис- шешімдері жергі- тральды топтық су лікті құбырларын және бюджет- сумен қамтамасыз терге ету объекттерiн сәйкес қайта құру мен құрылысын салуды басымды қаржылан- дыруды қамтамасыз ету | ||||||
4.2.2. Ресурсты үнемдей- Қазақстан АШМ, ІV Қаржы- тін технология- Республика- облыстар- тоқсан ланды- ларды қайталама сының дың, жыл ру және керi сумен Үкіметіне Астана сайын қажет қамтамасыз етудi ақпарат және етіл- барынша пайдалану- Алматы мейді мен дамыту, кәсiп- қалала- орындардағы керi рының және қайта пайда- әкімдері ланылатын сулардың көлемiн арттыру | ||||||
4.3. Халықты жолдармен, көлікпен, байланыс қызметтерін көрсетумен қамтамасыз етуді жақсарту жөніндегі шаралар | ||||||
4.3.1. Ауылдық елдi Қазақстан ККМ, 2004 Қаржы- мекендермен Республика- облыс ж. ланды- байланысты қамта- сының әкімдері ру масыз ететiн Үкіметіне қажет автомобиль жолда- ақпарат етіл- рын оңалту мен мейді салудың өңiрлiк бағдарламаларын әзiрлеу | ||||||
4.3.2. Ауылдық емдеу- Қазақстан ДСМ, ККМ, ІІІ Қаржы- алдын алу ұйымда- Республика- облыс тоқсан ланды- рына телефон сының әкімдері жыл ру орнату (ФАП, АДА, Үкіметіне сайын қажет СУА) ақпарат етіл- мейді | ||||||
4.3.3. Телекоммуникация- Қазақстан ККМ, ІV Қаржы- лық қызмет көрсе- Республика- облыс тоқсан ланды- тулердiң жалпы қол сының әкімдері жыл ру жетiмдiлiгін 200 Үкіметіне сайын қажет және одан да астам ақпарат етіл- халқы бар ауылдық мейді елдi мекендерге берiлуiн қамтама- сыз eту | ||||||
4.3.4. Почта байланысы Қазақстан ККМ, ІV Қаржы- қызметiнiң ең аз Республика- облыс тоқсан ланды- жинағын айқындау сының әкімдері жыл ру және олардың Үкіметіне сайын қажет шалғайдағы ауылдық ақпарат етіл- және халқы aз мейді елдi мекендердiң тұрғындарына сапалы жеткiзiлуiн қамтамасыз eту | ||||||
4.3.5. Жергiлiктi инвес- Қазақстан ККМ, ІV Қаржы- тициялық жобаларды Республика- облыс тоқсан ланды- елдi мекендердiң сының әкімдері жыл ру тiршiлiгін қамта- Үкіметіне сайын қажет масыз ететiн ақпарат етіл- объектiлердi мейді қолдауға, жергi- лiктi мәнi бар автомобиль жолда- рын қайта құруға, инфрақұрылымды дамытудың әлеумет- тiк маңызды жобасын iске асыруға бағыттау | ||||||
5.БАСЫМДЫҚ. КЕДЕЙЛIКТІ ЖӘНЕ КЕДЕЙЛІККЕ ӘСЕР ЕТЕТІН ҚОЛАЙСЫЗ ЭКОЛОГИЯЛЫҚ ФАКТОРЛАРДЫ ӨҢІРЛІК ДЕҢГЕЙГЕ ТӨМЕНДЕТУ | ||||||
5.1. Кедейлікті өңірлік деңгейде төмендету жөніндегі шаралар | ||||||
5.1.1. Жаңа жұмыс орында- Қазақстан облыс, ІV Қаржы- рын құру және Республика- әкімдері, тоқсан ланды- халықтың еңбекпен сының ИСМ жыл ру қамтылуын қамтама- Үкіметіне сайын қажет сыз ету мақсатында ақпарат етіл- шикiзаттық эконо- мейді микасы бар өңiр- лердегі өңдеушi өндiрiстердi дамыту жөнінде шаралар қабылдау | ||||||
5.1.2. Перспективасы бар Қазақстан ЭЖМ, ИСМ, І Қаржы- өңiрлерге отандық Республика- АШМ, тоқсан ланды- және шетелдiк сының облыс 2004 ру инвестицияларды Үкіметіне әкімдері ж. қажет тарту жөнiнде ұсыныстар етіл- шаралар әзiрлеу мейді | ||||||
5.1.3. Өндiрiске тиiмсіз Қазақстан КДА, ЭЖМ, ІІ Қаржы- аймақтардан халық- Республика- АШМ, ЭМРМ тоқсан ланды- ты жүрiп-тұруға сының облыс 2004 ру және жұмысқа Үкіметіне әкімдері ж. қажет қолайлы өңiрлерге ұсыныстар етіл- көшiруге ықпал мейді ететiн шаралар әзiрлеу | ||||||
5.2. Шағын қалалардағы кедейлікті төмендету | ||||||
5.2.1. Шағын қалаларды Қазақстан ЭЖМ, ІІІ Қаржы- дамытудың өңiрлiк Республика- мүделлі тоқсан ланды- бағдарламаларын сының орталық 2003 ру әзiрлеу Үкіметіне мемлекет- ж. қажет ақпарат тік етіл- органдар, мейді облыс әкімдері | ||||||
5.2.2. Экономикалық Республи- ЭЖМ, ІІІ Тиісті төзiмдiлiк өлшемiн калық мүдделі тоқсан жылға ескере отырып, және орталық жыл арнал- шағын қалаларға жергілікті мемлекет- сайын ған инвестициялық бюджет тік респу- көмек көрсету комиссия- органдар, блика- ларының облыс лық шешім- әкімдері және дері жергі- лікті бюджет- терге сәйкес | ||||||
5.2.3. ?кіметтiк емес Қазақстан ИСМ, ІV Қаржы- ұйымдарды шағын Республика- облыс тоқсан ланды- қалалардағы сының әкімдері, жыл ру бизнес-орталықтар- Үкіметіне ҚМЕК сайын қажет ға және бизнес- ақпарат (келісім етіл- инкубаторларға бойынша) мейді тарту | ||||||
5.2.4. Шағын қалаларға Қазақстан ЭЖМ, БҒМ, ІV Қаржы- жоғары біліктi Республика- облыс тоқсан ланды- кадрларды тарту сының әкімдері 2003 ру жөнiнде шаралар Үкіметіне ж. қажет қабылдау ақпарат етіл- мейді | ||||||
5.3. Ауылдық жерлердегі кедейлікті төмендету | ||||||
5.3.1. Қол жеткiзерлiк Қазақстан облыс ІV Қаржы- жергілiктi шикiзат Республика- әкімдері тоқсан ланды- пен табиғи мате- сының жыл ру риалдарды пайда- Үкіметіне сайын қажет лана отырып, ақпарат етіл- дәстүрлі қолөнерi мейді мен майдагерлiк кәсіпшіліктің дамуына жағдай жасау | ||||||
5.3.2. Кәсiптiк мектеп- Қазақстан БҒМ, АШМ, ІІІ Қаржы- терде (лицейлерде) Республика- облыстар- тоқсан ланды- еңбек рыногының сының дың, жыл ру талаптарын ескере Үкіметіне Астана сайын қажет отырып, ауыл ақпарат және етіл- шаруашылығы Алматы мейді өндiрiсiнiң маман- қалала- дарын даярлау рының сапасын жақсарту әкімдері жөнiнде шаралар қабылдау | ||||||
5.4. Халықтың кедейлігіне қолайсыз әсер ететін экологиялық факторларды төмендету жөніндегі шаралар | ||||||
5.4.1. Табиғи ресурстар- Қазақстан ҚОҚМ, ІV Қаржы- ды, соның iшiнде Республика- облыстар- тоқсан ланды- жануарлар мен сының дың, жыл ру өсімдiк дүниесiн Үкіметіне Астана сайын қажет аялау жөнiнде ақпарат және етіл- халық арасында Алматы мейді ұғындыру жұмыс- қалала- тарын жетілдіру рының әкімдері | ||||||
5.4.2. Экологиялық Қазақстан ҚОҚМ, ІІ Қаржы- талаптарды орында- Республика- ТЖА, тоқсан ланды- майтын табиғат сының облыстар- 2003 ру пайдаланушылар үшін Үкіметін дың, ж. қажет қоршаған ортаны ұсыныстар Астана етіл- қорғау саласындағы және мейді заңнаманы қатайту Алматы жөнiнде ұсыныстар қалала- әзiрлеу рының әкімдері | ||||||
5.4.3. Экологиялық жағдай Қазақстан ҚОҚМ, ІV Қаржы- және халықтың Республика- Ақпарат- тоқсан ланды- денсаулығына қатер сының мині,ҚМЕК жыл ру төнуi туралы Үкіметіне (келісім сайын қажет расталған және ақпарат бойынша) етіл- толық ақпараттарға мейді халықтың кең қол жетiмдiлiгін қамтамасыз ету | ||||||
5.4.4. Адамдарды денсау- Қазақстан КДА, ІІ Қаржы- лығы үшiн эколо- Республика- ҚОҚМ, тоқсан ланды- гиялық қауiптi сының АШМ, 2004 ру елдi мекендерден Үкіметіне облыс ж. қажет өмiр суруге ұсыныстар әкімдері етіл- қолайлы елдi мейді мекендерге көшiру жөнiнде шаралар әзiрлеу | ||||||
6.БАСЫМДЫҚ ХАЛЫҚТЫҢ КЕДЕЙЛІК ДЕҢГЕЙІН ТӨМЕНДЕТУДЕ ҚОҒАМДЫҚ ИНСТИТУТТАРДЫҢ ҚЫЗМЕТІН ЖАҚСАРТУ ЖӨНІНДЕГІ ШАРАЛАР | ||||||
6.1. Кедейлiк деңгейiн төмендету жөніндегі мемлекеттік органдардың қызметін жетілдіру жөніндегі шаралар | ||||||
6.1.1. Елiмiздiң халқын Қазақстан ЭЖМ, БҒМ, ІV Қаржы- әлеуметтiк Республика- ДСМ, тоқсан ланды- нормативтер сының МАҚКМ, 2003 ру негiзiнде әлеумет- Үкіметіне ТурСА, ж. қажет тiк саладағы ұсыныстар ЕХҚМ етіл- қызмет көрсетулер- мейді мен (білім беру, денсаулық сақтау, мәдениет және спорт) қамтамасыз ету жөнiндe ұсыныстар енгізу | ||||||
6.1.2. Экономикалық Қазақстан ӘдМ, ИСМ, ІІ Қаржы- қызметтi рұқсат Республика- СА, ҚарМ, тоқсан ланды- ету жүйесiн одан сының облыстар- 2004, ру әрi ырықтандыру, Үкіметіне дың, 2005 қажет есеп берудiң ақпарат Астана ж.ж. етіл- жүйесi мен рәсімiн және мейді оңайлату жөнiнде Алматы пәрменді шаралар қалала- қабылдау рының әкімдері | ||||||
6.1.3. Алғашқы медицина- Қазақстан ҚарМ, ІV Қаржы- лық-санитариялық Республика- БҒМ, ДСМ, тоқсан ланды- көмек көрсетуге, сының ЕХҚМ, жыл ру базалық білім беру Үкіметіне облыстар- сайын қажет қызметiн көрсетуге ақпарат дың, етіл- атаулы көмек Астана мейді көрсетуге, бағыт- және талған бюджет Алматы қаражаттарының қалала- мақсатты жұмсалуын рының бақылауды күшейту әкімдері | ||||||
6.1.4. Табиғи ресурстарды Қазақстан ҚОҚМ, ІV Қаржы- кешенді пайдалану- Республика- ЭМРМ, тоқсан ланды- дың ғылыми негіз- сының облыстар- жыл ру делген сызбасын Үкіметіне дың, сайын қажет қолдану ақпарат Астана етіл- және мейді Алматы қалала- рының әкімдері | ||||||
6.1.5. Tабиғи монополия- Қазақстан ТМРА, ІV Қаржы- лар субъектілері- Республика- ЭМРМ, ККМ тоқсан ланды- нiң қызметін сының жыл ру реттеудi жетілдіру Үкіметіне сайын қажет ақпарат етіл- мейді | ||||||
6.1.6. Қоғамдық бірлес- Қазақстан ЭЖМ, ІV Қаржы- тіктерді тарта Республика- облыстар- тоқсан ланды- отырып кедейлікті сының дың, жыл ру азайту жөнiнде Үкіметіне Астана сайын қажет тұрақты жұмыс ақпарат және етіл- істейтін Алматы мейді консультативті қалала- кеңесші комиссия- рының ларын құру әкімдері | ||||||
6.1.7. Халықтың әлеумет- Қазақстан Ақпарат- ІV Қаржы- тік осал топтарын Республика- мині,ЕХҚМ, оқсан ланды- мемлекет, ҒӨБ және сының облыстар- жыл ру жеке құрылымдар Үкіметіне дың, сайын қажет тарапынан әлеумет- ақпарат Астана етіл- тiк қолдаудың және мейді қолданыстағы Алматы нысандары туралы қалала- ақпаратты тарату рының жөнінде белсенді әкімдері ақпараттық-үгіт жұмыстарын жүргізу | ||||||
6.2. Кедейлiктi төмендетуге үкіметтік емес ұйымдар мен кәсіподақ бірлестіктерінің қатысуы жөніндегі шаралар | ||||||
6.2.1. Көмек қажет Қазақстан ЭЖМ, ІІ Қаржы- ететiндердiң Республика- облыстар- тоқсан ланды- қазiргi саны сының дың, ру халықтың әлеумет- Үкіметіне Астана қажет тiк-осал топтарын ақпарат және етіл- қолдауға бюджеттік Алматы мейді талаптарын қалып- қалала- тастыру кезiнде рының ҒӨБ, кәсiподақтар- әкімдері дың қатысуын қамтамасыз eту | ||||||
6.2.2. Мемлекеттік Қазақстан ЕХҚМ, ІV Қаржы- әлеуметтiк атаулы Республика- облыстар- тоқсан ланды- көмекке арналған сының дың, жыл ру қаражаттарды iске Үкіметіне Астана сайын қажет асыру кезiнде ҒӨБ ақпарат және етіл- көмегiмен Алматы мейді мониторинг жүйесін қалала- ұйымдастыру рының әкімдері | ||||||
6.2.3. Мемлекеттік Қазақстан ЕХҚМ, ІV Қаржы- басқару органдары Республика- облыстар- тоқсан ланды- өкiлдерiнiң, жұмыс сының дың, жыл ру берушiлер мен Үкіметіне Астана сайын қажет қызметкерлер ақпарат және етіл- бірлестiктерiнiң Алматы мейді қатысуымен елiмiз- қалала- дегі еңбек рының қатынастарын әкімдері, дамыту проблемала- ҚМЕК ры бойынша (келісім Дөңгелек үстелдер бойынша), өткізудi ҚРХФ практикаға енгізу (келісім бойынша), ҚЕКК (келісім бойынша), ҚЖБК (келісім бойынша) | ||||||
6.2.4. Жұмыспен қамту Қазақстан ЕХҚМ, ІV Қаржы- жөніндегі Республика- ҚМЕК тоқсан ланды- нормативтiк сының (келісім жыл ру құқықтық кесiмдер- Үкіметіне бойынша), сайын қажет дi талқылауға және ақпарат ҚРХФ етіл- әзiрлеуге (келісім мейді республикалық бойынша), жұмыс берушiлер ҚЕКК бірлестiктерiн, (келісім кәсiподақтардың бойынша), республикалық ҚЖБК бірлестiктерiн (келісім және басқа да бойынша) қоғамдық бірлес- тiктердi тарту | ||||||
6.2.5. Батыс елдерiнiң Қазақстан ЕХҚМ, ІІ Қаржы- тәжiрибесi бойынша Республика- ҚМЕК тоқсан ланды- Қазақстанда сының (келісім 2004 ру әлеуметтік Үкіметіне бойынша) ж. қажет қызметкерлер ұсыныстар етіл- институтын құру мейді жөнiндe ұсыныстар әзiрлеу | ||||||
6.2.6. Кедейлiктi жеңу Қазақстан ЕХҚМ, ІV Қаржы- мәселелерiн Республика- ҚРХФ тоқсан ланды- шешуде әлеуметтiк сының (келісім жыл ру әрiптестiктiң Үкіметіне бойынша), сайын қажет рөлiн арттыру ақпарат ҚЕКК етіл- (келісім мейді бойынша), ҚЖБК (келісім бойынша) | ||||||
6.2.7. ҒӨБ қатысуымен Қазақстан БҒМ, ІV Қаржы- білім беру сапасы Республика- Ақпарат- тоқсан ланды- саласында зертеу- сының мині,ҚМЕК жыл ру лер жүргiзу Үкіметіне (келісім сайын қажет ақпарат бойынша) етіл- мейді | ||||||
6.2.8. Жалғызiлiктi қарт Қазақстан ЕХҚМ, ІV Қаржы- адамдарды күту Республика- облыстар, тоқсан ланды- жөніндегі үкiмет- сының Астана мен жыл ру тiк емес және Үкіметіне Алматы сайын қажет басқа да ұйымдарды ақпарат қалала- етіл- тарту бойынша рының мейді жұмысты жандандыру әкімдері, ҚМЕК (келісім бойынша) | ||||||
6.3. Кедейлікті төмендетуге жеке сектордың қатысуы жөніндегі шаралар | ||||||
6-3-1- Жер қойнауын Қазақстан ЭМРМ, жыл Қаржы- пайдалануға Республика- ИСМ, сайын ланды- арналған келісім- сының ҚарМ, ру шарттарды жасасу Үкіметіне ЭЖМ, қажет кезiнде өңiрдегі ақпарат ЕХҚМ, етіл- әлеуметтік облыстар- мейді мәселелердi шешу дың, мақсатымен Астана сараптама жүргізу және Алматы қалала- рының әкімдері | ||||||
6.3.2. Өнеркәсiптiң, Қазақстан облыстар- ІV Қаржы- көлiктiң, байланыс Республика- дың, тоқсан ланды- пен құрылыстың iрi сының Астана жыл ру кәсiпорындарын, Үкіметіне және сайын қажет кәсiпкерлердi ақпарат Алматы етіл- тарта отырып, қалала- мейді қайырымдылық iс- рының шаралар нысанында әкімдері халықтың табысы аз тобына әлеуметтiк көмек көрсету жүйесін дамыту | ||||||
6.3.3. Халықтың әлеумет- Қазақстан ИСМ, ІV Қаржы- тiк осал топтарын Республика- ЕХҚМ, тоқсан ланды- микрокредиттеу сының ЭМРМ, жыл ру үшiн iрi компания- Үкіметіне облыстар- сайын қажет лардың қаражатта- ақпарат дың, етіл- рын тартуға көмек Астана мейді көрсету және Алматы қалала- рының әкімдері, ҚЖБК (келісім бойынша) | ||||||
6.4. Шешiм қабылдау процесіне халықтың әлеуметтік осал топтарын тарту жөніндегі шаралар | ||||||
6.4.1. Әлеуметтік Қазақстан ЕХҚМ, ІV Қаржы- саланың маңызды Республика- облыстар- тоқсан ланды- проблемаларын сының дың, жыл ру шешкен кезде Үкіметіне Астана сайын қажет халықтың әлеумет- ақпарат және етіл- тік осал топтары- Алматы мейді ның өкiлдерiмен қалала- консультация рының өткізудi практика- әкімдері ға енгізу | ||||||
6.4.2. Аумақты дамытудың Қазақстан ЕХҚМ, ІV Қаржы- басым бағыттарын Республика- облыстар- тоқсан ланды- айқындау, сондай- сының дың, жыл ру ақ мониторинг Үкіметіне Астана сайын қажет ұйымдастыру және ақпарат және етіл- көрсетiлетiн Алматы мейді көмектердiң тиiм- қалала- дiлiгін бағалау рының кезiнде халықтың әкімдері әлеуметтiк осал топтарының пiкiрiн ескеру | ||||||