Қазақстан Республикасының Азаматтық Кодексі (Жалпы бөлім) (2024.01.09. берілген өзгерістер мен толықтырулармен)
Қазақстан Республикасының Азаматтық Кодексі
(Жалпы бөлім)
(2024.01.09. берілген өзгерістер мен толықтырулармен)
Осы Кодекске өзгерістер енгізу туралы:
2025.09.04. № 179-VIII ҚР Заңын қараңыз (2025 ж. 10 маусымнан бастап қолданысқа енгізіледі)
2022.12.07. № 138-VІІ ҚР Заңымен Кодекстің мазмұны алып тасталды (бұр.ред.қара)
Мазмұны
1-тарау. Азаматтық-құқықтық қатынастарды реттеу
1-бап. Азаматтық заңдармен реттелетiн қатынастар
2-бап. Азаматтық заңдардың негiзгi бастаулары
3-бап. Қазақстан Республикасының азаматтық заңдары
4-бап. Азаматтық заңдардың уақытқа қарай қолданылуы
5-бап. Азаматтық заңдардың ұқсастығына қарай қолданылуы
6-бап. Азаматтық заң қалыптарының түсiнiлуi
7-бап. Азаматтық құқықтар мен мiндеттердiң пайда болу, өзгеру және тоқтатылу негiздерi
8-бап. Азаматтық құқықтарды жүзеге асыру
9-бап. Азаматтық құқықтарды қорғау
10-бап. Кәсiпкерлер мен тұтынушылардың құқықтарын қорғау
11-бап. Кәсiпкерлiк еркiндiгiн пайдаланып қиянат жасауға жол бермеу
2-тарау. Азаматтық құқықтардың субъектілері
Параграф 1. Қазақстан Республикасының азаматтары және басқа жеке тұлғалар
13-бап. Азаматтардың құқық қабiлеттiлiгi
14-бап. Азаматтың құқық қабiлеттiлiгiнiң негiзгi мазмұны
16-бап. Азаматтың тұрғылықты жері және заңды мекенжайы
17-бап. Азаматтардың әрекет қабiлеттiлiгi
18-бап. Құқық қабiлеттiлiгi мен әрекет қабiлеттiлiгiнен айыруға және оларды шектеуге жол бермеу
19-бап. Азаматтардың кәсiпкерлiк қызметi
20-бап. Азаматтың мүлiктiк жауапкершiлiгi
20-1-бап. Қазақстан Республикасы азаматының төлем қабілеттілігін қалпына келтіру және банкроттығы
21-бап. Жеке кәсiпкердiң банкроттығы
21-1-бап. Дара кәсіпкерге қатысты оңалту рәсімдері
22-бап. Он төрт жастан он сегiз жасқа дейiнгi кәмелетке толмағандардың әрекет қабiлеттiлiгi
22-1-бап. Кәмелетке толмаған адамды толығымен әрекетке қабілетті деп жариялау (эмансипация)
23-бап. Он төрт жасқа дейiнгi кәмелетке толмағандардың (жас балалардың) әрекет қабiлеттiлiгi
25-бап. Кәмелетке толмағандардың банкiлерге салымдар салу және салымдарға билiк ету құқығы
26-бап. Азаматты әрекет қабiлеттiлiгi жоқ деп тану
27-бап. Азаматтың әрекет қабiлеттiлiгiн шектеу
28-бап. Азаматты хабар-ошарсыз кеттi деп тану
29-бап. Хабар-ошарсыз кеткен адамның мүлкiн сақтау
30-бап. Хабар-ошарсыз кеттi деп тану туралы шешiмнiң күшiн жою
31-бап. Азаматты өлдi деп жариялау
32-бап. Өлдi деп жарияланған адамның тiрi оралуынан туындайтын жағдайлар
34-бап. Заңды тұлғалардың түрлерi мен нысандары
35-бап. Заңды тұлғаның құқық қабiлеттiлiгi
36-бап. Құрылтайшылардың (қатысушылардың) өздерi құрған заңды тұлғалардың мүлкiне құқықтары
37-бап. Заңды тұлғаның органдары
39-бап. Заңды тұлғаның тұрған жерi
40-бап. Заңды тұлғаның құрылтайшылары
41-бап. Заңды тұлғаның құрылтай құжаттары
42-бап. Заңды тұлғаларды мемлекеттік тiркеу және қайта тiркеу
43-бап. Заңды тұлғаның филиалдары, өкілдіктері және өзге де оқшауланған құрылымдық бөлімшелері
44-бап. Заңды тұлғаның жауапкершiлiгi
45-бап. Заңды тұлғаны қайта құру
46-бап. Заңды тұлғаларды қайта құрған кездегi құқықты мирасқорлығы
47-бап. Өткізу актiсi және бөлу балансы
48-бап. Заңды тұлғаны қайта құру кезіндегі оның несие берушiлерi құқықтарының кепiлдiгi
49-бап. Заңды тұлғаны тарату негiздерi
50-бап. Заңды тұлғаны тарату тәртібі
51-бап. Несие берушiлердiң талаптарын қанағаттандыру
54-бап. Заңды тұлғаға қатысты оңалту рәсімдері
55-бап. Банкроттық рәсімін қозғаудың салдарлары
57-бап. Банкрот болған заңды тұлға қызметiнiң тоқтатылуы
58-бап. Шаруашылық серiктестiк туралы негiзгi ережелер
60-бап. Шаруашылық серiктестiктi басқару
61-бап. Шаруашылық серiктестiкке қатысушылардың құқықтары мен мiндеттерi
62-бап. Шаруашылық серiктестiктердi қайта құру
63-бап. Толық серiктестiк туралы негiзгi ережелер
64-бап. Толық серiктестiктiң жарғылық капиталы
65-бап. Толық серiктестiктiң iсiн жүргiзу
66-бап. Толық серiктестiкке қатысушы үлесiнiң үлесiнiң бiр бөлiгiнiң) ауысуы
67-бап. Қатысушының толық серiктестiктен шығуы
68-бап. Қатысушыны толық серiктестiктен шығару
69-бап. Қатысушының толық серiктестiктегi үлесiн өндiрiп алуға өтiнiш жасауы
70-бап. Қатысушылардың толық серiктестiктiң борыштары бойынша жауапкершiлiгi
71-бап. Толық серiктестiктi тарату
3. Сенім (коммандиттiк) серiктестiгi
72-бап. Сенім серiктестiгi туралы ережелер
73-бап. Сенім серiктестiгiнiң салымшысы
74-бап. Сенім серiктестiгiнiң жарғылық капиталы
75-бап. Сенім серiктестiгiнiң iсiн басқару
76-бап. Сенім серiктестiгiнiң тоқтатылуы
4. Жауапкершiлiгi шектеулi серiктестiк
77-бап. Жауапкершiлiгi шектеулi серiктестiк туралы негiзгi ережелер
78-бап. Жауапкершiлiгi шектеулi серiктестiктiң жарғылық капиталы
79-бап. Жауапкершiлiгi шектеулi серiктестiктегi басқару
80-бап. Жауапкершiлiгi шектеулi серiктестiктiң жарғылық капиталдағы үлесiнiң басқа адамға ауысуы
81-бап. Жауапкершiлiгi шектеулi серiктестiк қатысушыларының қосымша жарналары
82-бап. Жауапкершiлiгi шектеулi серiктестiктiң қатысушысынан үлестi мәжбүрлеп сатып алу
83-бап. Қатысушының жауапкершiлiгi шектеулi серiктестiктегi үлесiнен ақы өндiрiп алу
5. Қосымша жауапкершiлiгi бар серiктестiк
84-бап. Қосымша жауапкершiлiгi бар серiктестiк туралы негiзгi ережелер
85-бап. Акционерлік қоғам ұғымы
86-бап ҚР 16.05.03 ж. № 416-II Заңымен алып тасталды
87-бап. Акционерлік қоғамның құрылтай құжаттары
88-бап. Акционерлік қоғамның жарғылық капиталы
89-бап. ҚР 16.05.03 ж. № 416-II Заңымен алып тасталды
90-бап. ҚР 16.05.03 ж. № 416-II Заңымен алып тасталды
91-бап. Бағалы қағаздарды шығару және орналастыру
92-бап. Акционерлік қоғамды басқару
93-бап. Акционерлік қоғамды қайта құру және тарату
IV. Еншiлес және тәуелдi акционерлік қоғам
95-бап. Тәуелдi акционерлік қоғам
96-бап. Өндiрiстiк кооператив туралы жалпы ережелер
97-бап. Өндiрiстiк кооперативтiң жарғысы
98-бап. Өндiрiстiк кооперативтiң мүлкi
99-бап. Өндiрiстiк кооперативтi басқару
100-бап. Өндiрiстiк кооперативке мүшелiктiң тоқтатылуы
101-бап. Өндiрiстiк кооперативтi қайта құру және тарату
102-бап. Мемлекеттік кәсiпорын туралы негiзгi ережелер
103-бап. Шаруашылық жүргiзу құқығына негiзделген кәсiпорын
VII. Коммерциялық емес ұйымдар
106-бап. Қоғамдық бiрлестiктер
111-бап. Қазақстан Республикасының азаматтық құқық қатынастарына қатысуы
112-бап. Әкiмшiлiк-аумақтық бөлiнiстiң азаматтық-құқықтық қатынастарға қатысуы
114-бап. Мемлекетке және әкiмшiлiк-аумақтық бөлiнiске заңды тұлғалар туралы қалыптарды қолдану
3-тарау. Азаматтық құқықтар объектілері
115-бап. Азаматтық құқық объектiлерiнiң түрлерi
116-бап. Азаматтық құқық объектiлерiнiң айналым қабiлеттiлiгi
117-бап. Жылжымайтын және жылжымалы мүлік
118-бап. Жылжымайтын мүлiкке құқықтарды мемлекеттік тiркеу
120-бап. Бөлiнетiн және бөлiнбейтiн мүлiк
122-бап. Басты зат және керек-жарақ
123-бап. Жемiстер, азық-түлiк және табыстар
125-бап. Интеллектуалдық меншiк
126-бап. Қызметтiк және коммерциялық құпия
128-2-бап. Туынды қаржы құралдары
130-бап. Бағалы қағазға құқықтарды растау
131-бап. Бағалы қағазға қойылатын талаптар
132-бап. Бағалы қағаз бойынша құқықтар беру
133-бап. Бағалы қағаз бойынша орындау
134-бап. Бағалы қағазды қалпына келтiру
135-бап. ҚР 16.05.03 ж. № 416-II Заңымен алып тасталды
137-бап. ҚР 11.07.97 ж. № 154-1 Заңымен алып тасталды
138-бап. ҚР 11.07.97 ж. № 154-1 Заңымен алып тасталды
139-1-бап. Банктік депозит сертификаты
140-бап. ҚР 11.07.97 ж. № 154-1 Заңымен алып тасталды
Параграф 3. Мүліктік емес өзіндік құқықтар
141-бап. Мүлiктiк емес өзiндiк құқықтарды қорғау
142-бап. Мүлiктiк құқықтармен байланысты мүлiктiк емес өзiндiк құқықтар
143-бап. Ар-намысты, қадiр-қасиеттi және iскерлiк беделдi қорғау
144-бап. Жеке бастың құпиясын сақтау құқығы
146-бап. Тұрғын үйге қол сұғылмау құқығы
148-бап. Бiржақты мәмiлелер мен шарттар
149-бап. Бiржақты мәмiлелердi құқықтық реттеу
150-бап. Шартпен жасалған мәмiлелер
152-бап. Мәмiленiң жазбаша түрi
153-бап. Мәмiленiң жазбаша түрiн сақтамау салдары
154-бап. Мәмiленi нотариаттың куәландыруы
157-бап. Дауланатын және маңызсыз мәмілелер
157-1-бап. Мәміле жарамсыздығының салдарлары туралы жалпы ережелер
159-бап. Мәмiлелер жарамсыздығының негiздерi
160-бап. Жалған немесе қулықпен жасалған мәмiлелер
161-бап. Мәмiленiң бiр бөлiгi жарамсыздығының салдары
162-бап. Жарамсыз мәмiлелер бойынша талап қою мерзiмдерi
5-тарау. Өкілдік және сенімхат
164-бап. Әрекет қабiлеттiгi жоқ адамдар үшiн өкiлдiк
165-бап. Өкiлеттiгi жоқ өкiлдiк
170-бап. Сенімхаттың тоқтатылуы
171-бап. Сенімхаттың тоқтатылу салдары
173-бап. Уақыт кезеңiмен белгiленетiн мерзiмнiң басталуы
174-бап. Уақыт кезеңiмен белгiленетiн мерзiмнiң аяқталуы
175-бап. Мерзiмнiң жұмыс iстемейтiн күнде аяқталуы
176-бап. Мерзiмнiң соңғы күнiнде әрекет жасау тәртібі
179-бап. Талап қоюдың қолданылуы
180-бап. Талап қою мерзiмiнiң өтуi
181-бап. Мiндеттемедегi адамдар өзгерген кездегi талап қою мерзiмi
182-бап. Талап қою мерзiмiнiң өтуiн тоқтата тұру
183-бап. Талап қою мерзiмiнiң өтуіндегі үзiлiс
184-бап. Талапты қараусыз қалдырған ретте талап қою мерзiмiнiң өтуi
185-бап. Талап қою мерзiмiн қалпына келтiру
186-бап. Талап қою мерзiмi бiткеннен кейiн мiндеттердi атқару
187-бап. Талап қою қолданылмайтын талаптар
2 бөлім. Меншік құқығы және өзге де заттық құқықтар
8-тарау. Меншік құқығы және өзге де заттық құқықтар туралы жалпы ережелер
188-бап. Меншiк құқығы ұғымы және оның мазмұны
189-бап. Мүлiктi күтiп ұстау ауыртпалығы
190-бап. Мүлiктiң кездейсоқ жойылу немесе кездейсоқ бүлiну қаупi
191-бап. Жеке меншiк ұғымы және оның түрлерi
192-бап. Мемлекеттік меншiк құқығы
193-бап. Жерге және басқа да табиғи ресурстарға меншiк
193-1-бап. Стратегиялық объектілер
194-бап. Тұрғын үйге меншiк құқығы мен өзге де заттық құқықтар
195-бап. Меншiк иесi болып табылмайтын адамдардың заттық құқықтары
9-тарау. Шаруашылық жүргізу құқығы
196-бап. Мемлекеттік кәсiпорынның шаруашылық жүргiзу құқығы
197-бап. Шаруашылық жүргiзу құқығының объектiсi
198-бап. Шаруашылық жүргiзу құқығына ие болу және тоқтату
199-бап. Меншiк иесiнiң шаруашылық жүргiзудегi мүлiкке қатысты құқығы
200-бап. Мемлекеттік кәсiпорынның мүлiктiк құқықтарын жүзеге асыру ережелерi
201-бап. Мемлекеттік кәсiпорындар қатысатын қатынастарға меншiк құқығы туралы ережелердiң қолданылуы
10-тарау. Оралымды басқару құқығы
202-бап. Оралымды басқару құқығы ұғымы мен оның мазмұны
203-бап. Оралымды басқару құқығына ие болу және тоқтату
204-бап. Оралымды басқаруға берiлген мүлiктi меншiктенушiнiң құқығы
205-бап. Меншiк иесiнiң оралымды басқаруға берiлген мүлiктi қайтарып алу және қайта бөлу құқығы
206-бап. Мекеменің мүлкіне билік ету
207-бап. Қазыналық кәсiпорынның және мекеменің борыштары бойынша құрылтайшының жауаптылығы
208-бап. Мекеменi меншiктену құқығының ауысуы
209-бап. Ортақ меншiк ұғымы мен оның пайда болу негiздерi
210-бап. Үлестiк меншiк құқығындағы үлестi анықтау
211-бап. Үлестi меншiкке қатысушының оны жақсартуға байланысты құқықтары
212-бап. Үлестi меншiктегi мүлiкке билiк ету
213-бап. Үлестi меншiктегi мүлiктi иелену және пайдалану
214-бап. Үлестi меншiктегi мүлiктi пайдаланудан алынатын жемiстер, өнiмдер мен табыстар
215-бап. Үлестi меншiктегi мүлiктi күтiп ұстауға байланысты шығындар
216-бап. Сатып алудың басым құқығы
217-бап. Үлестi меншiк құқығындағы үлестiң шарт бойынша сатып алушыға ауысатын кезi
218-бап. Үлестi меншiктегi мүлiктiң бөлiнуi және одан үлестi бөлiп шығару
219-бап. Ортақ бiрлескен меншiк
220-бап. Бiрлескен меншiктегi мүлiктi иелену, пайдалану және оған билiк ету
221-бап. Бiрлескен меншiктегi мүлiктi бөлу және одан үлестi бөлiп шығару
222-бап. Ортақ мүлiктегi үлестен ақы өндiрiп алу
223-бап. Ерлi-зайыптылардың ортақ меншiгi
224-бап. Шаруа немесе фермер қожалығының меншігi
225-бап. Шаруа немесе фермер қожалығының мүлкiн бөлу
227-бап. Жекешелендiрiлген тұрғын үйге ортақ меншiк
12-тарау. Бірлескен қызмет туралы шарт (жай серiктестiк)
229-бап. Шартқа қатысушылардың ортақ iстерiн жүргiзу
230-бап. Шартқа қатысушылардың ортақ мүлкi
231-бап. Шартқа қатысушылардың ортақ шығындары мен залалдары
232-бап. Бiрлескен қызметке қатысу құқығын беру және қатысудан бас тарту
234-бап. Бiрлескен қызметтiң жекелеген түрлерi туралы ережелер
13-тарау. Меншік құқығына және өзге де заттық құқықтарға ие болу
235-бап. Меншiк құқығына ие болу негiздерi
236-бап. Жаңадан жасалып жатқан қозғалмайтын мүлiкке меншiк құқығының пайда болуы
238-бап. Шарт бойынша мүлiк алушының меншiк құқығы пайда болатын кез
241-бап. Жинауға не аулауға арналған көпшiлiк қолды заттарды меншiкке айналдыру
243-бап. Меншiк иесi бас тартқан жылжымалы заттар
244-бап. Өз бетiмен салынған құрылыс
248-бап. Меншiк иесiнен алынған мүлiктi иелену
14-тарау. Меншік құқығы мен өзге де заттық құқықтардың тоқтатылуы
249-бап. Меншiк құқығының тоқтатылу негiздерi
250-бап. Меншiк құқығынан бас тарту
251-бап. Меншiк иесi мүлкiнен ақы өндiрiп алу
256-бап. Күтiмсiз ұсталған тарих және мәдениет ескерткіштерін, мәдени құндылықтарды алып қою
257-бап. Меншiк құқығы тоқтатылған кезде мүлiктi бағалау
258-бап. Меншiк иесi емес адамның заттық құқығының тоқтатылуы
15-тарау. Меншік құқығы мен өзге де заттық құқықтарды қорғау
260-бап. Меншiк иесiнiң мүлiктi өзгенiң заңсыз иеленуiнен талап етуi
261-бап. Адал алушыдан мүлiктi талап етiп алдыру
262-бап. Ақша мен бағалы қағаздарды талап етiп алдыруды шектеу
263-бап. Заттарды заңсыз иеленуден қайтарып алу кезiнде есеп айырысу
264-бап. Меншiк иесi құқықтарын иеленуден айыруға байланысы жоқ бұзылудан қорғау
265-бап. Меншiк иесi емес адамның заттық құқықтарын қорғау
1-бөлiмше. Міндеттеме туралы жалпы ережелер
16-тарау. Міндеттемелер ұғымы және олардың пайда болу негіздері
270-бап. Мiндеттемеге қатысушылар
271-бап. Мiндеттеменiң пайда болу негiздерi
17-тарау. Міндеттемені орындау
272-бап. Мiндеттеменi тиiсiнше орындау
273-бап. Мiндеттеменi орындаудан бiржақты бас тартуға жол берiлмеуi
274-бап. Мiндеттеменi бөлшектеп орындау
275-бап. Мiндеттеменi тиiстi адамның орындауы
276-бап. Мiндеттеменi үшiншi жақтың орындауы
277-бап. Мiндеттеменi орындау мерзiмi
278-бап. Мiндеттеменi бiрқалыпты орындау жөніндегі талаптар
279-бап. Мiндеттеменi мерзiмiнен бұрын орындау
280-бап. Мiндеттеменiң орындалу барысы туралы ақпарат
281-бап. Мiндеттеме орындалатын жер
283-бап. Азаматты асырап-бағуға төленетін сомаларды ұлғайту
284-бап. Өзара мiндеттердiң орындалуы
285-бап. Балама мiндеттеменiң орындалуы
286-бап. Бiрнеше несие берушi немесе бiрнеше борышқор қатысатын мiндеттеменiң орындалуы
287-бап. Ортақтасқан мiндеттеменiң орындалуы
288-бап. Субсидиялық мiндеттеменi орындау
290-бап. Мiндеттеменiң орындалғанын куәландыру
291-бап. Борышты төлеу арқылы міндеттемені орындау
18-тарау. Міндеттеменің орындалуын қамтамасыз ету
292-бап. Мiндеттеменiң орындалуын қамтамасыз ету әдiстерi
294-бап. Айып төлеу туралы келісімнiң нысаны
297-бап. Айып төлеу мөлшерiн азайту
298-бап. Айып төлеудi өндiрiп алу негiздерi
300-бап. Кепiлдiң пайда болу негiздерi
302-бап. Кепiл арқылы қамтамасыз етiлетiн талаптар
304-бап. Ортақ меншiктегi мүлiктi кепiлге беру
305-1-бап. Тең кепіл ұстаушылар
306-бап. Кепiлге салынған мүлiктi сақтандыру
307-бап. Кепiл туралы шарттың мазмұны мен нысаны
309-бап. Кепiл ұстаушының құқығы қолданылатын мүлiк
310-бап. Кепiл құқығының пайда болуы
311-бап. Кейiнгi кепiл (кепiлдi қайталап салу)
312-бап. Кепiлге салынған мүлiктi күтiп ұстау мен сақтау
313-бап. Кепiлге салынған мүлiктiң жоғалу немесе бүлiну салдары
314-бап. Кепiлге салынған нәрсенi ауыстыру және қалпына келтiру
315-бап. Кепiлге салынған нәрсенi пайдалану және оған билiк ету
316-бап. Кепiл ұстаушының кепiлге салынған нәрсе жөніндегі құқықтарын қорғау
317-бап. Кепiлге салынған мүлiктен ақы өндiрiп алу негiздерi
318-бап. Кепiлге салынған нәрседен ақы өндiрiп алу тәртібі
319-бап. Кепiлге салынған мүлiктi сату
320-бап. Кепiлге салынған мүлiктi соттан тыс мәжбүр ету тәртібімен сату
324-бап. Кепiлге салынған мүлiктi күштеп алу салдары
325-бап. Кепiл туралы шарт бойынша құқықтарды беру
326-бап. Кепiлмен қамтамасыз етiлген мiндеттеме бойынша борышты аудару
327-бап. Айналымдағы тауарларды кепiлге салу
328-бап. Ломбардта заттарды кепілге салу
Параграф 4. Кепілдік және кепіл болушылық
331-бап. Кепiлдiктiң және кепiл болушылықтың негiзi мен нысаны
332-бап. Кепiлдiк берушiнiң және кепiл болушының жауапкершiлiгi
333-бап. Кепiлдiк берушiнiң өзiне несие берушi талаптар қойған жағдайдағы құқықтары мен мiндеттерi
334-бап. Мiндеттеменi орындаған кепiлдiк берушi мен кепiл болушының құқықтары
335-бап. Борышқордың мiндеттеменi орындағаны туралы кепiлдiк берушi мен кепiл болушыға хабарлауы
336-бап. Кепiлдiктiң және кепiл болушылықтың тоқтатылуы
337-бап. Кепiлпұл ұғымы. Кепiлпұл туралы келісім нысаны
338-бап. Кепiлпұлмен қамтамасыз етiлген мiндеттеменi тоқтатудың және орындамаудың салдары
338-1-бап. Ұстап қалу туралы жалпы ережелер
338-2-бап. Ұстап қалынған мүлік есебінен талаптарды қанағаттандыру